Geçtiğimiz hafta %4,5 olarak açıklanan 2023 yılının büyüme rakamı, Türkiye ekonomisinde üretimin arttığı anlamına geliyor. Peki bu üretim artışı acaba verimlilik artışından mı yoksa çalışma saatlerinin artışından mı kaynaklanıyor?
Sanayi sektöründeki kişi başına düşen üretim değerine bakıldığında serinin artış trendinde olduğunu görmekteyiz. 2009 yılının ilk çeyreğinde 100 değerini alan seri 2023 yılının ikinci çeyreğinde 129’a yükselmiştir. Yani kişi başına düşen üretim %29 artış göstermiştir.
Ancak Türkiye’de saat başına düşen sanayi üretimi geçmişe kıyasla düşüştedir. 2009 yılının birinci çeyreğinde 100 olarak hesaplanan değer 2023’ün ikinci çeyreğinde 78.4 değerini almıştır. Kişi başına hesaplandığında %29 arttığı gözlemlenen seri, (çalışılan saat endeksi) saat başına hesaplandığında aslında %21.6 azalmıştır.
Çalışma saatlerini Avrupa ortalamasıyla karşılaştırdığımızda ise tablo daha net şekilde ortaya çıkıyor. AB İstatistik Ofisi’nin 2022 yılı verilerine göre AB vatandaşları ana işinde haftalık ortalama 36,4 saat çalışıyor. Türkiye’nin en güncel verisi ise 2020 yılına ait. Buna göre Türk vatandaşları 42,9 saat ile 35 ülke içinde ilk sırada yer alıyor.
Çalışma saatlerinin en az olduğu ülkelerden Almanya ise verimliliği daha da artırmak için haftada 4 gün çalışma sistemini 6 ay süre ile deneme kararı aldı. 45 şirket ve kuruluş Şubat ayı itibariyle haftada 4 gün çalışmaya başladı.
Çalışma saatleri demişken Acun Ilıcalı’nın çalışma saatleri konusundaki görüşlerine değinmezsek olmaz. Acun Türkiye’de çalışma saatlerinin değişmesi gerektiği, uykusunu tam olarak almadan işe gitmek için uyanan insanların işe yerine mutsuz geldiğini ve bu durumun verimsizliğe neden olduğunu açıklamıştı. Acun Ilıcalı açıklamasında “Eski zamanlarda elektrik vs. olmadığı için erken saatlerde 21/22 de yatılırdı bu nedenle de erken kalkılırdı artık hayat akışı buna uygun değil. Mesai saatlerinin 10:30 başlaması gerektiğini düşünüyorum bu konuda bakanlar doğru karar verecektir” ifadelerine yer verdi.
Ama Mehmet Şimşek verimlilik artışında yeni bir formül bulmuş olabilir.
İktisatçı Mahfi Eğilmez kişi başına düşen gelir miktarının önceki yıla göre yüzde 23 artış göstermesi ile ilgili kaleme aldığı yazıda GSYİH rakamlarının enflasyon neticesinde şiştiğini bununla birlikte sığınmacıların GSYİH’ye katkısının sayıldığını ama nüfus sayısına dahil edilmediğini böylece kişi başına gelirin bir yılda % 23 artış gösterdiğini açıkladı.
Bu hafta hem Türkiye’de hem de yurtdışında takip edilmesi gereken ekonomik veriler;
Enflasyon
İstanbul Ticaret Odası (İTO) verilerine göre İstanbul’un şubat ayı enflasyonunu açıkladı. İstanbul’da perakende fiyatlar şubatta bir önceki aya göre yüzde 4.07, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 76.58 arttı.
Bugün saat 10:00’da ise Türkiye İstatistik Kurumu(Tüik), Şubat ayı enflasyon verilerini açıklayacak. Enflasyon verisi öncesinde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek saat 09.00’da Habertürk TV-Bloomberg HT ortak yayınına katılacak. Bizler de Dükkanı Açtık yayınımızda sizlerle birlikte canlı olarak Şimşek’in açıklamalarını takip edeceğiz.
Gündemden Kısa Kısa
Şubat Ayı Dış Ticaret Rakamları
Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre Şubat 2024‘te, ihracatımız geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13,6 artışla 21 milyar 86 milyon dolar olarak gerçekleşerek Cumhuriyet tarihinin en yüksek Şubat ayı ihracat rakamlarına ulaşıldı.
Öte yandan ithalatımız ise yüzde 8,5 azalarak 28 milyar 87 milyon dolara geriledi ve ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 75,1 oldu.
Bakan Şimşek konuyu şu şekilde değerlendirdi;
Yayın İhalesi
Süper Lig ve 1. Lig yayın ihalesi 218 milyon dolar bedelle yeniden beIN Media Group’da.
TFF’nin yaptığı açıklamada “TFF Süper Lig ve TFF 1. Lig Yayın Haklarının Devrine İlişkin Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş’nin (BEIN MEDIA GROUP) sezonluk 182.000.000,00-USD (218.400.000,00 USD KDV DAHİL) teklifi kabul edilerek, ön sözleşme imzalanmıştır. 11 Mart 2024 Pazartesi gününe kadar TFF Süper Lig ve TFF 1. Lig Yayın Haklarının Devrine ilişkin tüm hukuki sürecin tamamlanması kararlaştırılmıştır.” ifadelerine yer verildi.
Ukrayna-Rusya Hattı
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Rusya’nın Ukrayna savaşında yenilmesinin Avrupa’nın güvenliği için hayati önem taşıdığını açıkladı. Ukrayna’ya asker gönderme fikrini görüşmek için 20 Avrupa devletini Paris’e davet etmesinin arından Macron; “asker göndermek için bir karara varılamasa da hiçbir seçenek göz ardı edilmemeli. Rusya’nın kazanmaması için gereken her şeyi yapacağız” dedi.
Bu gelişmenin ardından Rusya Devlet Başkanı Putin, Fransa’nın Ukrayna’ya asker gönderme teklifini eleştirerek, “Batılı ülkeler bizim de kendi topraklarındaki hedefleri vurabilecek silahlara sahip olduğumuzun farkına varmalı. Tüm bunlar gerçekten de nükleer silahların kullanılacağı ve medeniyetin yok olacağı bir çatışmayı tehdidini ortaya çıkarıyor. Bunu anlamıyorlar mı?!” dedi.
Nvidia
Hisse fiyatlarındaki artışı sürdüren Nvidia’nın piyasa değeri 2,056 trilyon dolara ulaşarak, Saudi Aramco’yu geçti ve dünyanın en değerli üçüncü şirketi oldu.
Microsoft 3,087 trilyon dolar, Apple da 2,774 trilyon dolarlık piyasa değeriyle ilk iki sıradaki yerini korumaya devam etti.
Piyasalar
Bitcoin
Kripto para piyasası Mart ayına artan volatiliteyle başladı ve Bitcoin (BTC) fiyat yükselişi şimdilik 64.000 dolarda durakladı. Bu yükseliş altcoinleri de olumlu etkiledi. Ancak hızlı gerçekleşen bu yükseliş beraberinde düzeltme beklentisini artırıyor.
Bitcoin fiyatı an itibari ile 62.500 seviyesinde hareket ederken olası Bitcoin Düzeltmesi Ne Zaman Ve Nasıl? olacak kıyaslamalı verilerle içeriğimizde.
Altın
Uluslararası piyasalarda altın fiyatları yükselişini üçüncü haftaya taşırken, yükselişin temelini FED’in faiz indirimlerine başlayacağı beklentisi oluşturuyor. Geçtiğimiz hafta açıklanan Çekirdek Kişisel Tüketim Giderleri Fiyat Endeksinin beklentiler doğrultusunda yıllık yüzde 2,8 aylık ise yüzde 0,4 olarak gelmesi de yükseliş iştahını artırdı. Detaylar Altın FED’i Değil Verileri Tercih Etti yazımızda.
Borsa İstanbul
Borsa İstanbul 100 endeksinde 9400 puanın geçilememesi nedeniyle gerçekleşen satışlar ana trend desteği seviyesine kadar geriledi. Endeksin 9100 seviyesinin üstünde kapanışlar yapması yükseliş trendinin devamlılığı açısından büyük önem taşıyor. Bist100 endeksi geçen haftayı %2.95 kayıp ile tamamlarken Bist30 ise %3.8 kayıp ile tamamladı.
Borsada takip edilmesi gereken teknik seviyeler ve yerel seçime doğru dikkat edilmesi gereken noktalar için “Piyasada Olan Piyasada Kalır” yeni bölümü ile yayında;
Borsada güncel gelişmeler ve şirket haberleri için Borsadan “KAP” da Gel 8.Bölümü ile sizlerle;