Türkiye, finansmanda bankacılıktan sermaye piyasalarına geçişi hızlandırıyor; Mehmet Şimşek “sermaye piyasaları odaklı finansman modeli”ne işaret etti.
Şimşek, “manipülasyonla mücadele olmazsa olmazımız” derken, SPK Başkanı Ömer Gönül portföy yöneticilerine gerekirse lisans iptali uyarısı yaptı.
Hedef, hem fiyat istikrarı hem de yatırımcı güveniyle derinleşen bir piyasa ekosistemi inşa etmek.
Sermaye Piyasalarına Dönüşüm: Bankadan Borsaya
Türkiye Sermaye Piyasaları Kongresi’nde konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’nin finansman yapısında “bankacılık ağırlıklı modelden sermaye piyasaları odaklı modele” geçiş sürecini hızlandırmak istediklerini söyledi.
Şimşek, 2023 ortasında şirketlerin finansmanının yalnızca %12’sinin sermaye piyasalarından sağlandığını, geri kalan %88’inin banka kredileriyle finanse edildiğini hatırlattı. ABD’de bu oranın %60, Avrupa Birliği’nde %30 seviyesinde olduğunu belirterek, “Türkiye’nin hedeflerini gerçekleştirmesi için bu yapının değişmesi gerekiyor” dedi.
Bakan, 2025’in ilk dokuz ayında toplam finansmanın %34’ünün sermaye piyasalarından sağlandığını, bu oranın “doğru yönde ilerlediğini” belirtti. “Kaynaklarımızı üretken, uzun vadeli alanlara yönlendirmemiz gerekiyor; bu sadece bankacılık sistemiyle olmaz,” dedi.
“Fiyat İstikrarı Olmazsa Sermaye Piyasası Derinleşmez”
Şimşek, tahvil ve kira sertifikası ihraçlarının önemine değinirken, bunun sürdürülebilmesi için fiyat istikrarının “en temel öncelik” olduğunu vurguladı:
“Enflasyonda kalıcı düşüş trendi başladı. 1-2 aylık yavaşlamalar normaldir. Gerçek hayatta eğriler lineer gitmez; önemli olan trendin yönüdür.”
Bakan, enflasyonun 20’li rakamlar yerine 30 civarında kalmasının nedenlerinden birinin “kuraklık ve zirai don kaynaklı gıda şoku” olduğunu söyledi.
Mali disiplinin sermaye piyasalarının gelişmesinde belirleyici olduğuna dikkat çeken Şimşek, “fiyat istikrarı olmazsa olmaz ama mali disiplin de onun tamamlayıcı unsurudur” dedi.
Kadınların Temsili Artıyor
Şimşek, halka açık şirketlerin yönetim kurullarında kadın temsil oranının %11’den %19’a yükseldiğini, hedeflerinin %25 olduğunu açıkladı. Bu oranın artmasının kurumsal yönetişim açısından da kritik olduğunu söyledi.
Manipülasyona Sıfır Tolerans
Kongredeki en net mesaj, sermaye piyasalarında manipülasyonla mücadeleye ilişkin oldu.
Şimşek, “manipülasyonla mücadele olmazsa olmazımız” diyerek, cezaların artırılacağını duyurdu.
“Finansal okuryazarlık bu mücadelenin en önemli ayağıdır. Manipülasyonla mücadele edilmezse piyasa güveni zayıf kalır. Bu bizim olmazsa olmazımız.”
Bakan, “manipülasyonla mücadelenin dozunu, kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin üstüne çıkaracağız” dedi.
SPK: “Lisans İptaline Kadar Gideriz”
Aynı kongrede konuşan SPK Başkanı Ömer Gönül ise fonlar üzerinden yapılan manipülasyonlara karşı kararlılık mesajı verdi.
“Fonlar üzerinden manipülasyon yapılmasına izin vermeyeceğiz. Gerekirse portföy yöneticilerinin lisanslarını iptal ederiz.”
Gönül, bireysel manipülasyona karşı rekor cezalar verildiğini, ancak bazı kötü niyetli aktörlerin artık fonlar üzerinden benzer girişimlerde bulunduğunu belirtti. “Uyardık ama dinlemeyenlere ceza zamanı gelmiştir,” dedi.
SPK ayrıca, mevcut cezaların 3 ila 5 yıl aralığında olduğunu, yeni düzenleme ile daha da ağırlaştırılabileceğini açıkladı.
Borsa İstanbul’un Potansiyeli
Şimşek, Borsa İstanbul’un piyasa değerinin GSYH’ye oranının şu an %32 civarında olduğunu, 2024 sonu itibarıyla %29’a gerilediğini ancak bu oranın dünya ortalamalarına yaklaşmasının “makul bir hedef” olduğunu belirtti:
“Borsa İstanbul’un GSYH’ye oranı önümüzdeki dönemde ikiye katlanabilir.”
Bakan, borsayı “bir oyun alanı değil, uzun vadeli ortaklık platformu” olarak tanımladı. “Halka arzlarda süreç şeffaf ve kurala dayalı olmalı. Kurumsal yönetişimde hepimize sorumluluk düşüyor,” ifadelerini kullandı.
Cari Açıkta Kalıcı İyileşme
Şimşek, hizmet ihracatı ve enerji üretimindeki artışın cari dengeyi desteklediğini belirtti:
“Fosil yakıtlara bağımlılığımız azalıyor, hizmet ihracatımız güçleniyor. Bu iyileşme geçici değil, yapısal bir dönüşümün sonucu.”
Sanayi politikalarının katma değer zincirinde Türkiye’yi yukarı taşıyacağını söyleyen Şimşek, “yurt içi petrol ve doğalgaz üretimindeki artış, cari açığı kalıcı biçimde daraltacak” dedi.
Sermaye Piyasalarında Yeni Dönem
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile SPK’nın verdiği mesajlar, Türkiye finans sisteminin yönünü yeniden çiziyor. Bankacılıktan sermaye piyasalarına geçiş, uzun vadeli yatırımcıyı merkeze alan bir vizyonla destekleniyor.
Bu dönüşümün başarılı olması, üç temel faktöre bağlı: fiyat istikrarı, mali disiplin ve güven.
Ve bu kez mesaj net: manipülasyonla mücadele artık yeni finans mimarisinin ön koşulu.