Sizler de finansal piyasalarda işlem gören bir menkul kıymetin fiyatının, market dinamiklerinin zıttı bir şekilde hareket ettiğine şahit oldunuz mu? Bu durum, özellikle detaylı analizler ve araştırmalar yaparak yatırım kararı verenler için oldukça sinir bozucudur. Piyasalar, insanların psikolojik eğilimleri ve karar verme süreçlerindeki hatalarından dolayı çok uzun süre irrasyonel kalabilir. Bu irrasyonelliği suistimal ederek, yatırımcıları aldatmak amacıyla; menkul kıymetlerin fiyatını kontrol ederek veya yapay olarak etkileyerek yapılan davranışa piyasa manipülasyonu(market manipulation) denir. Serimizin ilk yazısını, Bsfinans youtube kanalında paylaşılan “Manipülasyon nedir” videosuna ayıracağız.
Manipülasyon Nedir? | Attila Köksal | Dr. Artunç Kocabalkan
Attila Köksal kimdir?
Ülkemize finansal okur yazarlığı aşılamak için birçok çalışması bulunan Attila Bey’e, katkıları için çok teşekkür ederiz. Attila Bey’in hakkında detaylı bilgi için bloguna göz atabilirsiniz.
https://attilakoksal.blogspot.com/p/hakkimda.html
Röportajda dikkat çeken açıklamalar:
Manipülasyonun Türkiye’de normalleşmesi:
- “Manipülasyon Amerika’da da var Asya’da da var. Fakat maalesef bizim borsamız artık manipülasyon çok sıradan çok doğal bir olay haline geldi.”
- “Yatırımcılar manipülasyonu yadırgamıyor, kural koyucular da üzerine gitmiyor. Şirket sahipleri de bu konuda hassas bir tavır takınmıyor”
Sosyal Medyanın Rolü:
- “Manipülatörler genellikle sosyal medya kullanarak yanlış bilgiler veriyor ve yatırımcıları etkileyerek onları tuzaklara düşürüyor.”
Halka Arz Manipülasyonları:
- “Bir şirket halka açıldıktan sonra hisseleri hızla tavan yapıyor, ama sonra hızla değer kaybediyor. Bu süreçte birçok küçük yatırımcı zarar ediyor.”
- “Manipülasyonun ana bileşenleri: manipülatör, aracı kurum ve işlem yapılan hisse senedi.”
- “Manipülasyona en büyük katkıyı aracı kurumlar sağlıyor, çünkü manipülatörlere kapı açıyorlar. Aracı kurumların kapıyı manipülatörlere kapatmaları gerekiyor.”
Kısa Vadeli İşlemler ve davranışsal finans:
- “Her gün işlem yapan yatırımcıların zarar etme olasılığı çok yüksek. İstatistikler, kısa vadeli işlemlerin büyük risk taşıdığını gösteriyor.”
- “Davranışsal finans, yatırımcıların duygusal tepkiler ve beynin zaafları nedeniyle yanlış kararlar almasına neden olduğunu açıklıyor.”
Piyasalar sonunda doğruya yakınsıyor:
- Piyasalar eninde sonunda doğruyu gösteriyor. Yani manipülasyon da olsa şey de olsa ya da geç bir hissenin fiyatı doğru yere geliyor.
Borsa Yükseliyor, vatandaş geliyor, çarpılıyor ve borsadan çıkıyor:
- “Borsa yükseliyor, vatandaş geliyor, çarpılıyor ve borsadan çıkıyor ve yıllarca geri gelmiyor. Borsa sonra yıllarca kötü kötü gidiyor derken bir ara gene borsa yükseliyor vatandaş geliyor.”
- “Aracı kurumların vatandaşı bu gibi durumlarda koruması gerekiyor. Vatandaş da eğer ki bilgi sahibi değil ise paralarını profesyonel olarak yönetilen güvenilir fonlarda değerlendirmesinde fayda var.”
Musluğun Aracı Kurumlar Tarafından Kapatılması:
- “Musluğun başında biz varız. Musluğu kötülere kapatıp sadece iyilere açarsak o zaman vatandaş için hayırlısı olur.”
Artunç Bey’in kapanış konuşması ve BSFinans vizyonu:
- “Her şeyin başı ahlak, parayı kazanmak değil. Ülkenin hep birlikte büyümesi ve adil şekilde, doğru iş yapanların para kazanması için etik ve ahlaklı davranmak gerekiyor.”
- “Biz; doğruları söyleyenleri, akılla, bilimle, hukukla, vicdanla konuşanları, konuşturmaya ve doğruları söylemeye devam edeceğiz!”
Bsfinans editörlerinin tespitleri:
Bsfinans editörleri olarak; manipülasyonun bileşenlerine bir ekleme daha yaparak: manipülatör, aracı kurum, manipüle edilen şirketin manipülasyonuna göz yuman ana ortaklar ve manipülasyon karşısında yetersiz kalmaya zorlanan düzenleyici kuruluş olarak tanımlıyoruz. Bu kapsamda Borsa İstanbul’da manipüle edilen ve manipülasyonu devam eden tespit ettik. Sizler ile; bu hisselerin birkaçını, isim vermeden paylaşacağız. İlk önce Hong Kong üniversitesinin araştırmasında geçen manipüle edilen hisse grafiğini hatırlayalım:
Liu, Ke & Lai, Kin Keung & Yen, Jerome & Zhu, Qing. (2013). A Model of Stock Manipulation Ramping Tricks. Computational Economics. 45. 135-150. 10.1007/s10614-013-9412-9.
Örnek 1: Son vuruş için hazırlıklar başlamış!
9 aydan kısa bir dönemde dolar bazında 58 kat getiri… Güncel durumda piyasa değeri favök değerinin yaklaşık 3300 katı defter değerinin ise 125 katı!
Örnek 2: Manipülasyon tam gaz devam!
10 ayda dolar bazında 10 kat getiri… Güncel durumda favök çarpanı eksi, piyasa değeri defter değeninin ise yaklaşık 13 katı!
Örnek 3:
10 ayda dolar bazında yaklaşık 24 kat getiri… Güncel durumda piyasa değeri favök değerinin yaklaşık 175 katı defter değerinin ise 55 katı!
Röportajda Artunç Bey ve Attila Bey’in bahsettiği gibi, örnekleri 100’ün üzerine çıkarabiliriz. Yazının okunur olması açısından 3’te bırakıyoruz. Yazımızı sizlere bir soru ile bitirmek isteriz.
Sizce Borsa İstanbul’da işlem göre hisselerden hangileri bu grupta yer alıyor olabilir? Görüşlerizi bekliyoruz 🙂
Sağlıklı, mutlu ve huzurlu bir pazar günü geçirmenizi dileriz.