ABD Başkanı Donald Trump’ın; Kanada, Meksika ve Çin’den ithal edilen ürünlere getirdiği yeni gümrük vergilerinin, ABD’de enflasyonu yükseltmesinden ve işletmeleri zorlamasından endişe ediliyor. Trump geçtiğimiz hafta verdiği bir demeçte AB ülkelerine de yeni vergiler getirebileceğini belirtmişti.
Yale Üniversitesi Bütçe Laboratuarı verilerine göre, Trump’ın gümrük vergisi düzenlemeleri ortalama bir Amerikan hanesine yıllık 1.000 ila 1.200 dolar arasında ek maliyet getirebilir.
Bir diğer kaynak olan Financial Times’ın haberine göre ise ekonomistler ve analistler, bu vergilerin:
- ABD’de enflasyonu yükseltebileceği,
- Hisse senedi piyasalarında (dolayısıyla emeklilik fonlarında) büyük dalgalanmalara yol açabileceği,
- Küresel tedarik zincirlerinde ciddi kesintiler yaratabileceği konusunda uyarıda bulunuyorlar.
Bazı öngörüler, gümrük vergilerinin ve AB’yi de hedef alacak olası ek vergilerin tam anlamıyla uygulanması halinde ABD’de enflasyonun %3’ün üzerine çıkabileceğini belirtiyor. Meksika ve Kanada’nın ABD ekonomisine büyük bağımlılığı nedeniyle en fazla zarar görecek ülkeler olacağı düşünülüyor. Ekonomistler, %25’lik vergilerin uzun süre devam etmesinin her iki ülkeyi de resesyona (ekonomik durgunluğa) sürükleyebileceğine işaret ediyor.
Yeni Vergiler ve Beklenen Etki
Trump yönetimi, 1 Şubat’tan itibaren Kanada ve Meksika’dan gelen birçok ürüne yüzde 25, Çin’den gelen ürünlere ise yüzde 10 oranında gümrük vergisi uygulayacak. Enerji ürünleri (petrol, doğal gaz ve elektrik) için Kanada’dan ithalatta yüzde 10’luk daha düşük bir tarife belirlendi.
EY (Ernst & Young) Baş Ekonomisti Gregory Daco, bu vergilerin hâlihazırda yüzde 2,9 olan ABD’deki enflasyon oranını 0,4 puan artırabileceğini tahmin ediyor. Daco ayrıca 2024’te yüzde 2,8 büyüyen ABD ekonomisinin, 2025’te yüzde 1,5 daralabileceğini, 2026’da ise “yüksek ithalat maliyetlerinin tüketici harcamalarını ve iş yatırımlarını azaltmasıyla” birlikte yüzde 2,1 küçülebileceğini öngörüyor.
Küçük İşletmelerin Artan Maliyet Endişesi
Kaliforniya’nın Santa Cruz kentindeki Penny Ice Creamery adlı dondurmacının ortağı Zach Davis, ham madde fiyatlarındaki artış nedeniyle dondurma fiyatlarını daha önce de birkaç kez artırmak zorunda kaldıklarını belirtiyor. Davis, yeni vergilerin özellikle Çin’den getirilecek sanayi tipi buzdolabı, dondurucu ve mikser gibi ekipman fiyatlarını yükselteceğini ve iş planlarını sekteye uğratacağını söylüyor.
Ayrıca Kanada’dan ithal edilen sprinkle (şekerleme) gibi küçük ürünlerin bile yüzde 25’lik ek vergi kapsamına gireceğine dikkat çeken Davis, “Marjlar çok düşük. Böyle bir vergi, başa baş noktasıyla kârlılık arasındaki çizgiyi ortadan kaldırabilir.” diyor.
Sağlık Sektöründe Benzer Sıkıntılar
Kuzey Carolina’nın Asheville kentinde Aeroflow Health adlı tıbbi malzeme şirketinin CEO’su Casey Hite ise şirketin göğüs pompası ve benzeri medikal ürünlerinin yarıdan fazlasını Çin’den ithal ettiğini; dolayısıyla %10’luk verginin maliyetleri artıracağını ifade ediyor. Hite’a göre, bu maliyet artışı sigorta şirketlerinin önceden belirlediği geri ödeme oranlarını değiştirmeyecek, ancak uzun vadede daha yüksek sağlık sigortası primleri yoluyla tüketicilerin de cebine yansıyacak.
Tüketici Ürünlerinde Fiyat Şoku
Detroit yakınlarındaki Birmingham’da, Çin’den giysi ithal eden bir kadın giyim şirketi olan Skinnyteesin sahibi Linda Schlesinger-Wagner, yeni tarifelerin %10’luk ek masrafını şimdilik müşteriye yansıtmak istemediğini, ancak bunu işletmenin kendisinin üstlenmesinin de sürdürülebilir olmadığını söylüyor:
“Fiyat artışı arabada, kerestede, giyside ve yiyecekte… İnsanlar raflarda karşılaşacakları etiketlerden dolayı şoke olacak. Bu bir karmaşa olacak.”
Stoklama ve Tedarik Zinciri Endişeleri
Eski bir ABD ticaret yetkilisi olan ve şu anda Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nde görev yapan William Reinsch, bazı şirketlerin tarifeler yürürlüğe girmeden önce olabildiğince stok yapmaya çalıştığını vurguluyor. Ancak bozulabilir gıda (avokado, kesme çiçek, muz vb.) gibi ürünlerde stok yapmanın mümkün olmadığına dikkat çekerek, bu tür ürünlerin raflarda çok kısa sürede fiyat artışına maruz kalabileceğini ifade ediyor.
İnşaat ve Göç Baskısı
Bir sektör destek grubu olan Hispanik İnşaat Konseyi’nin CEO’su George Carrillo, inşaat şirketlerinin de stoklama yoluna gittiğini ancak 3-6 ay içinde malzeme fiyatlarının artacağını ve bunun da sektörde enflasyonist baskılara yol açacağını belirtiyor. Carrillo, göçmen iş gücüne getirilen kısıtlamalarla birleşince bu durumun inşaat projelerinde gecikmelere neden olacağını ve fiyat artışlarını daha da körükleyeceğini söylüyor.
Çiftçilere Misilleme Kaygısı
Öte yandan Trump’ın ek vergilerine karşı Çin ve Meksika gibi ülkelerin misilleme uygulayabileceği endişesi, ABD’li çiftçileri de tedirgin ediyor. Trump’ın ilk döneminde yaşanan benzer misillemeler, ABD soya fasulyesi ve domuz eti sektörünü ağır etkilemiş; hükümet, kayıpları telafi etmek için milyarlarca dolarlık destek paketleri açıklamak zorunda kalmıştı. Kuzey Carolina Yetiştiriciler Birliği’nden Lee Wicker ise “Pek çok çiftçi, yönetimin kendilerini yeniden korumasını bekliyor.” diyor.
Ekonomi ve Siyasette ‘Tarife’ Tartışması
FT’ye göre yeni yönetimin karşılaşabileceği iki büyük tehdit şu şekilde:
- Piyasaların sert şekilde düşmesi, hisse senedi değerlerinin ve emeklilik fonlarının gerilemesi,
- Enflasyonun tahmin edilenden hızlı yükselmesi ki bu da tüketicilerin alım gücünü zayıflatabilir.
Demokratlar, gıda, akaryakıt, elektronik ve otomobil gibi temel ihtiyaçlara gelecek ek maliyetleri sert şekilde eleştiriyor ve bunun “çalışan Amerikalılara yük getireceğini” söylüyorlar.
Başkan Trump’ın, “ABD’nin tarih boyunca gümrük vergileriyle zenginleştiği” söylemiyle savunduğu bu politikaya karşılık ekonomistlerin ve işletmelerin endişesi artmış durumda. Özellikle enflasyonu daha da körüklemesinden çekinilen yeni vergilerin, 2025 yılına girilirken ABD’nin ekonomik görünümünü nasıl etkileyeceği merak ve gerginlikle takip ediliyor. (Kaynak) (Kaynak)