ABD – Çin ticaret savaşında yeni perde
ABD, yapay zeka işlemleri için kullanılan çiplere yönelik geniş kapsamlı ihracat kontrolü getirerek, Çin başta olmak üzere diğer rakiplerin askeri uygulamalar için ileri teknolojiye erişimini zorlaştırmayı amaçlıyor. Biden yönetimi, bu yeni düzenlemeyi Pazartesi günü açıkladı ve 20 yakın müttefik ve ortağa yapay zeka ile ilgili çiplere sınırsız erişim sağlanırken, diğer ülkeler için lisans gereksinimleri getirildi. Bu hamle, ABD yarı iletken endüstrisinden derhal tepki çekti.
Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, yeni kuralın uluslararası ortaklara ve endüstriye daha fazla açıklık sağladığını ve kötü niyetli aktörlerin Amerikan teknolojisini kullanarak ABD’ye karşı hareket etmesini önleyeceğini belirtti. Yeni rejim, yapay zeka hesaplamalarını işleyen veri merkezleri için üç seviyeli bir lisanslama sistemini hayata geçiriyor. En üst seviyedeki ülkeler, G7 üyeleri ve Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Kore, Tayvan, Hollanda ve İrlanda gibi ülkeler kısıtlama olmaksızın devam edecek.
ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, yeni kontrollerin innovasyonu veya ABD’nin teknolojik liderliğini boğmadığını söyledi. Ancak, Nvidia gibi şirketler bu yeni düzenlemelerin ABD’nin küresel rekabet gücünü zayıflatacağını ve innovasyonu baltalayacağını belirtti. Rand Corporation’dan kıdemli danışman Jimmy Goodrich ise kuralların ulusal güvenliği güçlendirdiğini ve Çinli AI şirketlerine bir avantaj sağlamadığını ifade etti.
Öte yandan, Texas Cumhuriyetçisi ve Senato ticaret komitesinin yeni başkanı Ted Cruz, bu kuralların “Amerikan yarı iletken liderliğini ezeceğini” söyleyerek, bu eylemleri iptal etmek için kullanılabilecek Congressional Review Act’ı devreye sokmaya hazır olduğunu açıkladı. Cruz, bu kuralların Kongre veya Amerikan şirketlerinden gizli olarak hazırlandığını eleştirdi.
Bu durum, ABD’nin bu yeni ve kapsamlı şirket özelindeki rejimi denetleyip denetleyemeyeceği konusunda endişeler yaratıyor ve endüstri kaynakları, Trump yönetiminin bu kontrolleri geri almasını umut ediyor.
Nvidia’dan tepki ve Trump’a çağrı
Nvidia’nın hisseleri, şirket bir yandan Biden yönetiminin yapay zeka teknolojisine yönelik yeni düzenlemeleri son dakikada çıkarma çabasına karşı çıkarken düşüş gösterdi. Nvidia, seçilmiş Başkan Donald Trump’tan bu tür politikaları reddetmesi yönünde açık bir çağrıda bulundu.
Nvidia’nın en gelişmiş AI çipleri zaten Çin’e yönelik bir dizi ihracat kontrolüne tabi iken, şimdi daha fazla kısıtlama ile karşı karşıya. Biden yönetimi pazartesi günü, belirli ülkelere ihraç edilebilecek gelişmiş AI çipleri üzerinde sınırlamalar getiren ve en sofistike AI sistemlerini destekleyen verilerin ihracatı için lisans gerektiren kuralları açıkladı.
ABD’nin en yakın müttefikleri, ABD yarı iletken teknolojisine tam erişim sağlamaya devam edecek, ancak çoğu ülke yeni kısıtlamalara maruz kalacak. Ticaret Bakanlığı, Dünya genelindeki müşterilerden gelen küçük siparişler—yaklaşık 1,700 gelişmiş AI çipi için—lisans gerektirmeyeceğini ve ülkelerin çip alımlarına yönelik sınırlamalara dahil edilmeyeceğini belirtti.
Nvidia’nın hükümet işlerinden sorumlu başkan yardımcısı Ned Finkle, yaptığı bir açıklamada, “Görev süresinin son günlerinde, Biden Yönetimi, gizli olarak hazırlanan ve uygun yasal inceleme yapılmadan çıkarılan 200 küsür sayfalık arapsaçı bir düzenleme ile Amerika’nın sektördeki liderliğini baltalamaya çalışıyor. Bu geniş kapsamlı müdahale, Amerika’nın önde gelen yarı iletkenlerinin, bilgisayarlarının, sistemlerinin ve hatta yazılımlarının küresel olarak nasıl tasarlandığına ve pazarlandığına bürokratik kontrol getirecektir,” dedi.
Önerilen kurallar zaten çip endüstrisinden eleştiriler almış durumda, Semiconductor Industry Association, yeni politikaların görevi devralacak Trump’ın yönetimi tarafından oluşturulması gerektiğini vurguladı.
Nvidia ayrıca, Trump’ın daha sıkı çip ihracat kısıtlamalarının uygulanmasını önleyeceğini umuyor.
Nvidia’nın hisseleri, pazartesi günü ön piyasada %2,9 düşerek 131,94 dolara geriledi ve önceki beş işlem seansında yaklaşık %9 düşmüştü. Cuma günü gelen güçlü ABD istihdam verilerinin ardından Federal Rezerv’in bu yıl faiz oranlarını düşürüp düşürmeyeceği konusundaki artan şüphelerle teknoloji hisseleri zarar gördü.
Piyasalarda Son Durum
Sadece Borsa
Borsa İstanbul (BIST 100) bugün 9.723 seviyesinden işlem görmeye devam ediyor. %1,92’lik düşüşle negatif seyrini sürdüren endeks, yatırımcıların tadını kaçırıyor.
S&P 500 güne %0,86 düşüşle başlayarak 5775 seviyesinden, Nasdaq100 ise %1 düşüşle 20608 seviyesinden işlem görüyor.
Sadece Forex
Dolar/Türk Lirası, %0,26 yükselişle 35,487 seviyesinden işlem görüyor.
Euro/Dolar paritesi, haftaya negatif bir başlangıç yaparak %0,40 düşüşle 1,0211 seviyesinde işlem görüyor.
İngiliz Sterlini/Dolar paritesi %0,32 düşüşle 1,021 seviyesine geriledi.
Dolar/Japon Yeni paritesi ise %0,36 düşüşle 157,15 seviyesinden işlem görmeye devam ediyor.
Dolar Endeksi ve 10 Yıllık Amerikan Devlet Tahvilleri son günlerdeki yükselişini sürdürüyor. Anlık olarak %0,22 yükselişle 109,9 seviyesine çok yakın seyir ediyor. 10 Yıllık Amerika Devlet Tahvilleri ise %0,15 yükselişle 4,77 seviyesinde işlem görüyor.
Sadece Emtia
Altın fiyatları haftaya düşüşle başladı. Ons altın, %0,80 değer kaybederek 2.667 dolar seviyesinden işlem görüyor.
Gümüş de benzer şekilde geriledi ve ons gümüş fiyatı %2,57 düşüşle 29,62 dolara indi.
Enerji piyasasında ise Brent petrol fiyatları düşüşte. Brent petrol, %0,85 düşüşle 80,68 dolar seviyesinden işlem görüyor.
Sadece Kripto
Bitcoin, son 24 saatte %3,77 düşüşle 90.951 seviyesinden işlem görüyor. Ethereum, %6,75’lük bir değer kaybıyla 3.045 seviyesinden işlem görmeye devam ediyor.