Türkiye’nin ilk askeri turbofan motoru TF6000 ilk kez çalıştırıldı. Tusaş Motor Sanayi (TEI) tarafından geliştirilen motor, KIZILELMA ve ANKA-3 platformlarına güç verecek.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanı Prof. Dr. Haluk Görgün gelişmeyi X hesabından duyurdu.
TF6000/TF10000 motor projeleri ile Türkiye aynı zamanda ilgili aksesuar alt sistemleri, fan modülü, değişken sabit kanatlı kompresör, akış karıştırıcı egzoz, art yakıcı tasarım, geliştirme ve imalat aşamalarını da gerçekleştirerek; kritik teknoloji, yerli yan sanayii firmaları ve tecrübeli insan gücü kazanımını da sağlayacak.
TF10000, TF6000 motorunun afterburner diye tabir edilen art yakıcıya sahip konfigürasyonu olarak biliniyor.
On yılda 10’dan fazla motor
Türk Savunma Sanayisi son yıllarda çok ciddi gelişim ve atak halinde. Her gün yeni bir ikame ürün, teknoloji, platform ya da silah sisteminin testi gerçekleştirilir hale geldi. Yakın zamanda ilk uçuşunu yapan KAAN 5.nesil savaş uçağı bunun bir örneği
2010’lu yıllarda yavaş yavaş belirli bir seviyeye gelen savunma sanayinin en büyük eksiği neredeyse hiç motor üretilememesiydi.
1985 yılında F-16 uçaklarının motoru F110’un montajı için kurulan TEI aradan geçen süre zarfında elde ettiği kazanımlarla bugün sıfırdan uçak motor ve parçalarını üretir hale geldi.
Son yıllarda savunma sanayisine verilen önemli devlet destekler, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı’nın koordinasyonu ile sektör özellikle de Tusaş Motor Sanayi’nin vizyonu ile peş peşe geliştirilen, bazıları gökyüzünde aktif kullanımda olan milli motorlar ortaya çıkarttı.
TEI, Türkiye’nin motor konusundaki dışa bağımlılığını sonlandırmak için yürüttüğü çalışmalar doğrultusunda yaklaşık 10 yıllık dönemde 12 milli, 1 yerli motor geliştirdi. Bu motorlardan 7’si ile uçuş gerçekleştirildi, 6 motorun seri üretimi başladı.
2014’te yüksek hızlı hedef uçak ŞİMŞEK için TEI-TJ90 turbojet İHA motoru, 2015’te TEI-PG115 benzinli İHA motoru, 2016’da ANKA için TEI-PD155 dizel İHA motoru, 2017’de ANKA SİHA için TEI-PD170 dizel İHA ve GÃKBEY helikopteri için TEI-TS1200 çekirdek motoru, 2018’de T70 Kara Şahin helikopteri için T700-TEI-701D, 2019’da kamikaze İHA KARGI için TEI-PG50 ve ayrıca TEI-PD222-DT motoru çalıştırıldı.
2020’de orta menzil gemisavar füzeleri için TEI-TJ300 motorunun yanı sıra TEI-PD180ST ve TEI-TS1400 motorlarını, 2021 yılında TEI-PD222ST motorlarını çalıştırmayı başardı.
TEI son olarak 10 Mart 2024’te Türkiye’nin ilk askeri turbofan motoru TEI-TF6000’i çalıştırdı. İnsansız savaş uçakları KIZILELMA ve ANKA-III’e güç verecek TEI-TF6000, milli muharip uçak KAAN’ın motoruna giden yolu açacak.
TEI, bu motorlardan TEI-TJ90, TEI-PG115, TEI-PD155, TEI-PD170, T700-TEI-701D, TEI-PG50, TEI-TS1400 kullanılacakları platformlarla uçuş gerçekleştirmeyi başardı.
TEI-TJ90, TEI-PG115, TEI-PD155, TEI-PD170, T700-TEI-701D, TEI-PG50 motorlarında seri üretime geçildi.
Sınıfının en iyi motorları
TÜBİTAK desteğiyle geliştirilen TEI-PG50 Türkiye’nin ilk iki zamanlı havacılık motoru olma özelliği taşıyor. 300 kilogram altı İHA’lar için üretilen motor, 50 beygir kalkış gücü ve 16 bin fit irtifadaki 30 beygir gücüyle dikkati çekiyor. Sınıfında kullanılan rakip İHA motorlarına göre daha fazla güç ve daha yüksek güç/ağırlık oranı sunan TEI-PG50 motoru, ilk uçuşunu Mayıs 2019’da gerçekleştirdi.
Türkiye’nin ilk orta menzilli gemisavar füze motoru TEI-TJ300, yerli ve milli imkanlarla tasarlanarak üretildi. 30 kilogramdan daha az ağırlığa sahip ve 24 santimetre dar bir çaptaki motor, kendi itki sınıfında 1300 newton itki üretebilen dünyadaki ilk turbojet motoru olma özelliğine sahip bulunuyor. TEI-TJ300 ses hızının yüzde 90’ına ulaşan hızlarda 400 beygire yakın güç üretiyor.