Türkiye’de gıda fiyatları, Eylül 2020’den bu yana aralıksız olarak artmaya devam ediyor. Dünyada ise bunun aksi yönde bir seyir var, FAO’nun açıkladığı verilere göre küresel gıda fiyat endeksi yıllık bazda 2022 yılının ilk çeyreğinden beri düşüş kaydediyor ve 2022’nin üçüncü çeyreğiyle beraber sıfırın altında değerlere ulaşıyor. TUİK’in açıkladığı verilere göre Gıda enflasyonu şubat ayında aylık yüzde 8,25 yıllık yüzde 71,2 arttı. Fiyatı en çok artan ürünlerin onundan dokuzu gıda ürünü. Tarım uzmanı Ali Ekber Yıldırım, Türkiye’deki gıda fiyatlarındaki artışın ana sebebini tarladan sofraya ulaşan sürecin doğru yönetilememesi olarak gösteriyor. Üreticiden tüketiciye arz sürecindeki organizasyon eksikliği ve fiyat farklılıkları, gıda enflasyonunu yükseltiyor. Devletin gıda fiyatlarını düşürme çabaları, çoğunlukla market raflarına yönelik olup, asıl problemin başladığı tarla ve üretim süreçlerini ihmal ediyor.
Boğaziçi Üniversitesi Ãğretim Üyesi Prof.Dr.Gökhan Ãzertan, Prof.Dr.Hasan Tekgüç, ve Ass.Prof.Serkan Demirkılıç Türkiye ve FAO gıda fiyat endekslerinin zaman içinde karşılaştırılarak yurt içi ve uluslararası tarım piyasaları arasındaki bağlantıları inceledikleri çalışmada, tüketici fiyatları ve döviz kuru etkileri dikkate alındığında Türkiye’de yurt içi tarım fiyatlarının 2003-2020 yılları arasında reel anlamda küresel fiyatlardan daha hızlı artmadığını ortaya koyuyor. Bu durum ithal girdiye dayalı ülkelerde döviz kurlarının yurt içi fiyatlar üzerindeki önemli etkisini göstermekte. Bunun yanı sıra tedarik zinciri verimliliğinin, yerel ve uluslararası faktörlerin ve ticaretin gıda fiyatlarını şekillendirmedeki rolü vurgulanıyor. Ayrıca, belirli gıda ürünlerinin erken uyarı işaretleri açısından izlenmesi, düzenleyici mekanizmaların uygulanması ve tarımda uzun vadeli yapısal reformların değerlendirilmesi gibi artan gıda fiyatlarına yönelik potansiyel politika düzenlemeleri öneriliyor.
Reel anlamda fiyat ayrışması ise 2022’nin ilk çeyreğinde FAO Küresel Gıda Fiyat Endeksinin eğiminin negatife dönmesi ve Türkiye’de reel gıda fiyatlarının artmasıyla beraber başlıyor.
Müjde Ramazan Boyunca Enflasyon Yok
Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF), ramazan ayında tüketicilerin bütçelerine destek olmak amacıyla yüzlerce üründe fiyat sabitleme ve indirim kampanyası başlattı. Ramazan boyunca yüzlerce üründe fiyatlar sabitlenecek. Vatandaşların, bayram sonuna kadar her hafta, bölgelere özel düzenlenecek kampanyalarla, temel gıda ve diğer ihtiyaç maddelerini %25 daha erişilebilir fiyatlardan ulaşabileceğini duyurdu.
Ülke Genelinde Kuraklık Endişesi
Şubat ayında, Türkiye’nin büyük bir kısmı “şiddetli kuraklık” ile karşı karşıya kaldı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün aylık kuraklık değerlendirmesi, acil durum sinyalleri veriyor. Yağış miktarında şiddetli bir düşüş var. Türkiye genelinde yağışlar, normalin %42 altında, geçen yılın Şubat ayına göre ise %24 daha az. Yağış eksikliği, özellikle hububat ekim alanlarının yoğun olduğu İç Anadolu Bölgesi’nde tarımsal üretimi ve verimi negatif yönde etkileyebilir. Türkiye’nin meteorolojik kuraklık durumu haritasında, ülke genelinde “şiddetli kurak” koşullar hakim. Bu durum, tarımsal faaliyetler için ciddi bir tehdit oluşturuyor.