ABD Başkanı Donald Trump, ikinci döneminin ilk günlerinde ekonomik ajandasını netleştirerek, Meksika ve Kanada’dan ithal edilen mallara 1 Şubat itibarıyla %25 gümrük tarifesi uygulayacağını açıkladı. Bu hamle, Kuzey Amerika’daki ticaret dengelerini yeniden şekillendirebilecek ve Amerikan tüketicileri için fiyat artışlarına neden olabilecek nitelikte.
Ticaret Verileri Ne Söylüyor?
Meksika ve Kanada, ABD’nin en büyük ticaret ortaklarından ikisi konumunda. Geçtiğimiz yıl ABD, Meksika’dan 475 milyar dolar, Kanada’dan ise 418 milyar dolar değerinde mal ithal etti. Bu iki ülke, toplam ithalatın yaklaşık %30’unu oluşturuyor. Aynı dönemde ABD’nin bu ülkelere ihracatı sırasıyla 322 milyar dolar (Meksika) ve 354 milyar dolar (Kanada) olarak gerçekleşti.
Bu ticari yoğunluk göz önüne alındığında, Trump’ın tarifeleri iki yönlü bir risk yaratabilir: Amerikalı tüketiciler artan fiyatlarla karşılaşırken, Meksika ve Kanada’nın da ABD ürünlerine karşılık tarifeler koyması bekleniyor. Bu durum, özellikle tarım ve sanayi sektörlerinde faaliyet gösteren Amerikan işletmelerine zarar verebilir.
Kendi Ekonomisine Zarar Verme Riski
Trump’ın bu kararını eleştiren Manhattan Enstitüsü araştırma direktörü Judge Glock, söz konusu tarifelerin Amerikan ekonomisine “kendi kendine açılmış bir yara” niteliğinde olduğunu belirtti. Özellikle ABD-Meksika-Kanada Anlaşması’nın (USMCA) ihlal edilebileceği ihtimali, ticaret ortakları arasında güven kaybına yol açabilir.
Cato Enstitüsü’nden Clark Packard ise tarifelerin ciddi bir hata olacağı ve aynı zamanda USMCA’nın ihlali anlamına geleceğini vurguladı. Packard, “Bu tür hamleler, gelecekte uluslararası ticaret anlaşmalarının güvenilirliğini sarsabilir,” dedi.
Trump’ın Daha Geniş Ticaret Ajandası
Trump, Oval Ofis’te imzaladığı başkanlık kararnamesiyle ikinci dönemdeki ticaret politikasının ana hatlarını açıkladı. Bu çerçevede, ABD’nin dış ticaret açıklarının sebeplerini araştırmak, ticaret anlaşmalarını gözden geçirmek ve daha sıkı bir ticaret politikasıyla fentanil akışını ve yasa dışı göçü engellemek gibi hedefler bulunuyor.
Ayrıca, Trump’ın başkanlık kararnamesi, ABD-Meksika-Kanada Anlaşması’nın Amerikalı işçiler ve işletmeler üzerindeki etkilerinin incelenmesini de içeriyor. Trump, ticaret politikasını “Amerikan işçilerini, üreticilerini, çiftçilerini ve girişimcilerini koruyan bir ‘Amerika Öncelikli’ yaklaşım” olarak tanımladı.
Çin ve Evrensel Tarifeler Ne Olacak?
Trump, ilk döneminde uygulamaya koyduğu Çin tarifelerinin hâlâ geçerli olduğunu ve şimdilik evrensel tarifelerin gündemde olmadığını belirtti. Bu durum, Trump’ın ticaret politikalarını daha stratejik bir şekilde hayata geçireceği sinyalini veriyor.
Sonuç olarak, Trump’ın tarifeler konusundaki sert duruşu, kısa vadede fiyat artışları ve ticaret anlaşmazlıkları riski doğurabilir. Ancak bu politikanın, ABD’nin ticari müzakerelerdeki gücünü artırma hedefini taşıdığı da açık. Önümüzdeki süreçte ABD, ticaret politikalarında bir denge kurmak zorunda kalacak: Amerikan ekonomisini koruma hedefi mi, yoksa küresel ticaret ilişkilerinde istikrar mı?
Bu kritik hamle, küresel ticaret politikalarının yeni bir döneme girdiğini işaret ediyor ve hem Amerikan tüketicileri hem de ticaret ortakları için büyük önem taşıyor.
Dükkanı Açtık | Bolu’da Yangın, Özdağ’a Gözaltı, Hoşgeldin Trump
Dr. Artunç Kocabalkan’ın moderatörlüğünde gerçekleşen programda, finans uzmanları Şebnem Ayabakan ve Tunç Şatıroğlu, ekonomik gündemi derinlemesine değerlendirdi. Yayınımızın tamamı ve daha fazlası için IFM Economist TV YouTube kanalımızı ziyaret edebilirsiniz. İşte yayınımızdan dikkat çeken noktalar:
Şebnem Ayabakan: Belirsizliklerle Yüzleşen Türkiye Ekonomisi
Şebnem Ayabakan, piyasaların mevcut durumunu değerlendirirken ABD’nin Trump yönetimindeki ticari politikalarının küresel belirsizliği artırdığını belirtti. Ayrıca, Türkiye’nin ekonomik sürdürülebilirlik konusunda dikkatli olması gerektiğini vurguladı.
- Borsa İstanbul: Şeffaflık ve manipülasyondan uzak bir piyasanın, ekonomik istikrar için kritik olduğunu ifade etti.
- Faiz ve Sektörel Dinamikler: Bankacılık sektörü faiz indirimlerinden fayda sağlayabilirken, sanayi tarafında hareketliliğin eksikliği dikkat çekiyor.
- Siyasi Belirsizlik: Yerel seçimler öncesinde popülist politikaların, piyasaların dengesini zorlayabileceğine işaret etti.
Tunç Şatıroğlu: Yeni Bir Dönemin Eşiğinde
Tunç Şatıroğlu, küresel ekonominin büyük bir dönüşüm yaşadığını ve teknolojik gelişmelerin bu sürecin merkezinde olduğunu belirtti.
- Teknolojik Rönesans: Yapay zeka ve malzeme bilimi, geleceğin yatırım fırsatlarını şekillendiriyor.
- ABD’nin Ekonomik Hamleleri: Korumacı politikalar, küresel piyasalardaki risk algısını yükseltiyor.
- Uzun Vadeli Yatırımlar: Teknoloji hisselerine odaklanarak savunmacı ve saldırgan stratejilerin dengelenmesi gerektiğini söyledi.
- Türk Girişimcilerin Dayanıklılığı: Türk girişimcilerin yaratıcı çözümlerle zorluklara karşı ayakta kalmayı başardığını vurguladı.
Dünya Ekonomi Forumundan (WEF) Son Gelişmeler
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda yaptığı konuşmada, Avrupa Birliği’nin (AB) Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile müzakereye hazır olduğunu belirtti. Von der Leyen, “Önceliğimiz, ortak çıkarlarımızı erkenden ele almak ve müzakerelere hazır olmaktır. Pragmatik olacağız, ancak her zaman ilkelerimizin arkasında duracağız” ifadelerini kullandı.
AB ayrıca, yenilikçi şirketler için Avrupa çapında tek bir düzenleme seti sunmayı hedefliyor. Von der Leyen’in açıkladığı “28. Rejim” adı verilen bu sistem, şirketlerin 27 farklı ulusal mevzuatla uğraşmak yerine tüm Avrupa’da tek bir çerçeve ile faaliyet göstermelerine olanak tanıyacak. Bu adım, özellikle kurumsal hukuk, iflas, iş hukuku ve vergilendirme gibi alanlarda sınırları kaldırmayı amaçlıyor.
Avrupa’da Kural Var, Gizli Gündem Yok
Von der Leyen, Avrupa’nın yeni küresel rekabet dönemine hazırlıklı olması gerektiğini ve bu süreçte yaptırımlar, ihracat kontrolleri ve tarifelerin daha sık kullanılacağını vurguladı. AB’nin önümüzdeki dönemde karbonsuzlaşma ve rekabet gücü için ortak bir plan sunacağını belirten Başkan, “Avrupa’da ne görüyorsanız onu alırsınız. Anlaşmalarımızda gizli ajandalar yok” dedi.
JPMorgan ve Trump Yönetimi: “Savaş Odası” Hazır
Donald Trump’ın ikinci döneminde aldığı ilk kararlar, küresel finans devlerini harekete geçirdi. JPMorgan Chase’in varlık ve servet yönetiminden sorumlu başkanı Mary Callahan Erdoes, Davos’ta düzenlenen bir panelde, bankanın Trump’ın kararlarını değerlendirmek için bir “savaş odası” kurduğunu açıkladı.
Erdoes, “Son 24 saatteki değişimler, ticaret ve regülasyon alanında önemli dönüşümlere gebe. Bu, ABD’nin daha iş dostu bir ortam yaratma çabası olarak okunabilir,” dedi. Trump’ın, önceki yönetimden kalma 80 kararnameyi iptal edeceğini ve yeni düzenlemelere geçişi durduracağını açıklaması, finansal piyasalarda dikkatle takip ediliyor.
Trump Yönetimi ile Ticaret Kargaşası Kaçınılmaz
Standard Chartered CEO’su Bill Winters, Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünün küresel ticaret akışlarında “ilginç sarsıntılara” neden olacağını belirtti. Winters, özellikle Çin’in ihracat fazlasının birçok cepheden saldırıya uğrayacağını ve bu durumun küresel bankalar için fırsatlar yaratabileceğini ifade etti. Ancak yerel odaklı bankaların bu değişimden olumsuz etkilenebileceğini söyledi.
Sonuç olarak, Davos’taki yaşanan son gelişmeler ve verilen mesajlar, küresel ticarette yepyeni bir döneme girildiğini işaret ediyor. Avrupa ve ABD arasındaki olası müzakereler, yenilikçi şirketler için basitleştirilen düzenlemeler ve Trump’ın ticaret politikaları, önümüzdeki yıllarda piyasaların ana gündemi olacak gibi görünüyor. Avrupa’nın yeni stratejisi ve Trump yönetiminin agresif ticaret hamleleri, yatırımcılar için fırsatlar kadar riskleri de beraberinde getiriyor.
Gündemden Kısa Kısa
Trump’ın Tarifeleri ve Metal Fiyatları: ABD’nin tarifeleri nedeniyle Londra Metal Borsası’nda bakır %0,88 düşerek 9.193 $, alüminyum ise %1,24 düşerek 2.658 $ seviyesine indi. Citi, bu politikaların baz metal fiyatları üzerinde baskı yarattığını belirtti.
Havalimanlarından Rekor Gelir: Ulaştırma Bakanlığı, 2024’te KÖİ kapsamındaki havalimanlarından 37,6 milyar TL gelir bekliyor. İstanbul Havalimanı’nın kira bedeli ise 736 milyon avro.
Konut Satışlarında Yükseliş: 2024’te konut satışları bir önceki yıla göre %20,6 artarak 1,48 milyon oldu. Yabancılara yapılan satışlar %32,1 azalarak 23.781‘e geriledi.
İngiltere İşsizlik Oranı Artıyor: İngiltere’de işsizlik Kasım itibarıyla %4,4 ile 2021’den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Buna rağmen, düzenli ücretlerde %5,6 artış görüldü.
Tarım-GFE Verileri: Tarımsal girdi fiyat endeksi yıllık %32,92, aylık ise %1,41 arttı. Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerde artış devam ediyor.
BofA: Türk Bankalarından Umutlu: Bank of America, Türk bankaları için 2025’te güçlü bir yıl öngörüyor. Risk primi iyileşmesi ve kar büyümesi ile hedef fiyatlar ortalama %8 yükseltildi. Özel bankalar kamu bankalarına tercih ediliyor.
Piyasadan Son Rakamlar
Sadece Forex
Dolar/TL paritesi gün içinde %0,17 yükselerek anlık olarak 35,62 seviyesinden işlem görüyor. Dolar Endeksi, %0,58 yükselişle 108,70 seviyesine ulaştı ve global para birimlerinde düşüşe yol açtı.
- Euro/Dolar paritesi: %0,61 düşüşle 1,0350‘ye geriledi.
- Sterlin/Dolar paritesi: %0,58 düşüşle 1,225 seviyesinde işlem görüyor.
- Dolar/Yen paritesi: %0,17 yükselerek 156 sınırına dayandı.
Sadece Borsa
Borsa İstanbul’da BIST100 Endeksi, sınırlı bir yükselişle anlık olarak 10.045 seviyesinden işlem görüyor. Gün içinde en düşük 9.989, en yüksek 10.076 seviyelerini test eden endeksin işlem hacmi ise 46,65 milyar lira olarak gerçekleşti.
Almanya borsası DAX Endeksi, sınırlı negatif bir seyirle %0,15 düşüş yaşayarak 20.958 seviyesinde işlem görüyor. Birleşik Krallık borsası FTSE Endeksi ise sınırlı pozitif bir hareketle %0,1 yükselerek 8.528 seviyesine ulaştı.
Sadece Emtia
Ons altın, günlük %0,41 yükselişle 2.720 dolar seviyesinden işlem görüyor. Uzmanlara göre, bu kritik direnç seviyesinin üzerinde kalınması altının pozitif hareketini destekleyebilir. Gram altın, bankalararası piyasada 3.117 TL, Kapalıçarşı’da ise 3.135 TL seviyesinden alıcı buluyor.
Ons gümüş, daha sınırlı bir yükselişle günlük %0,15 artışla 30,5 dolar seviyesinde işlem görüyor.
Brent petrol, günlük %0,67 düşüşle 78,5 dolar seviyesinden işlem görüyor ve enerji piyasasında dikkatleri üzerine çekiyor.
Sadece Kripto
- Bitcoin, günlük %0,45 yükselişle 102.600 dolar seviyesinde işlem görüyor.
- Ethereum, nötr bir seyirle 3.280 dolar seviyesinde sabit kaldı.
- Son günlerin dikkat çeken coini TRUMP Coin, günlük %31 değer kaybederek 37,88 dolar seviyesine geriledi