ABD başkanı Donald Trump’ın, savaşın harabeye çevirdiği Gazze’nin Amerikan kontrolüne alınması gerektiği yönündeki açıklamaları, Arap dünyasında ve uluslararası camiada sert tepkiyle karşılandı. Suudi Arabistan, Ürdün, Mısır ve Türkiye gibi bölgedeki önemli aktörler, bu öneriye kesin bir dille karşı çıkarken, Avrupa ülkeleri de planı desteklemeyeceklerini belirtti.
Türkiye: “Bölgede Daha Büyük Krizlere Yol Açar”
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Trump’ın sözlerini “kabul edilemez” olarak değerlendirdi. Anadolu Ajansı’na yaptığı açıklamada, Gazze halkının topraklarından zorla çıkarılmasının sadece çatışmaları artıracağını vurgulayan Fidan, “Ne Türkiye ne de bölge ülkeleri, Gazze’den bir zorla göçü kabul eder. Çatışmaları durdurmak yerine yeni krizler yaratacak öneriler yerine, adil ve kalıcı bir çözüm için çaba sarf edilmelidir” dedi.
Suudi Arabistan: “Bağımsız Filistin Devleti Olmadan Normalleşme Yok”
Trump’ın “ABD Gazze’yi almalı” çıkışına ilk tepki veren ülkelerden biri, Washington’ın Körfez’deki en önemli müttefiklerinden Suudi Arabistan oldu. Suudi Dışişleri Bakanlığı, Riyad’ın İsrail ile diplomatik ilişki kurmasının bağımsız bir Filistin devleti kurulmasına bağlı olduğunu hatırlattı. Açıklamada, “Bu konudaki tutumumuz nettir ve pazarlık konusu değildir” denildi.
Trump, ilk döneminde İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn arasındaki ilişkileri normalleştiren “İbrahim Anlaşmaları”na öncülük etmişti. Ancak Suudi Arabistan, Gazze’deki savaşın başlamasından bu yana İsrail ile normalleşme görüşmelerini askıya aldı ve Filistin devletine desteğini daha yüksek sesle dile getirdi. Veliaht Prens Muhammed bin Selman, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarını “soykırım” olarak nitelendirmişti.
Ürdün ve Mısır: “Filistinliler Topraklarından Ayrılmayacak”
Trump’ın açıklamalarına bir diğer sert tepki de Mısır ve Ürdün’den geldi. Ürdün Kralı II. Abdullah, Filistinlilerin zorla göç ettirilmesine karşı olduklarını belirterek, İsrail’in Gazze’deki yerleşim planlarının da kabul edilemez olduğunu vurguladı.
Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdelatty ise, Gazze’ye insani yardımların hızlandırılması gerektiğini belirtti ve “Filistinlilerin topraklarını terk etmesi söz konusu bile olamaz. Halk, topraklarına ve bağımsızlık mücadelesine bağlıdır” dedi. Kahire yönetimi, daha önce de Trump’ın Filistinli mültecilerin Mısır ve Ürdün’e yerleştirilmesi yönündeki önerilerine sert tepki göstermişti.
Hamas: “Trump’ın Açıklamaları Ateşe Benzin Döküyor”
Gazze’yi yöneten Hamas ise Trump’ın ifadelerini “sorumsuz ve saldırgan” olarak nitelendirdi. Grup yaptığı açıklamada, “Bu tür söylemler bölgedeki istikrarsızlığı artırır ve Filistin halkının haklarını yok sayan yeni çatışmalara zemin hazırlar” dedi. Hamas, Arap Ligi, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Birleşmiş Milletler’i, “Filistin halkının haklarını korumak için acil toplantı yapmaya” çağırdı.
Avrupa’dan Trump’a Mesaj: Gazze’ye Üçüncü Taraf Yönetimi Kabul Edilemez
Trump’ın planı Batı dünyasında da destek görmedi. Fransa Dışişleri Bakanlığı, Gazze’nin “üçüncü bir taraf” tarafından yönetilmesine karşı olduklarını açıkladı. İngiltere Başbakanı Keir Starmer ise, doğrudan Trump’ı eleştirmese de, “Filistinliler evlerine dönmeli, şehirlerini yeniden inşa etmeli ve uluslararası toplum bu süreci desteklemeli” dedi.
Starmer, Gazze’de kalıcı bir ateşkes sağlanması gerektiğini belirterek, “Binlerce Filistinli, enkazlar arasında yürüyerek evlerini bulmaya çalışıyor. Biz, onların yanında olmalı ve iki devletli çözüm için çalışmalıyız” ifadelerini kullandı.
Trump’ın Açıklamaları ABD’nin Bölgedeki İmajını Daha da Zedeliyor
Trump’ın Gazze konusunda yaptığı bu çıkış, Ortadoğu’da ABD’nin imajını daha da zedeleyebilir. Amerikan ordusunun Gazze’yi “güvenlik” amacıyla işgal etme ihtimalini gündeme getirmesi, 2003’teki Irak işgalini hatırlatıyor. Irak’taki savaş, bölgede büyük bir istikrarsızlık yaratmış ve ABD’nin Orta Doğu’daki etkisini zayıflatmıştı.
Trump’ın Gazze Planı Çatışmaları Derinleştirebilir
Trump’ın Gazze’nin Amerikan kontrolüne alınması önerisi, hem Arap dünyasında hem de Batı’da geniş çapta tepkiyle karşılandı. Suudi Arabistan, Mısır, Ürdün ve Türkiye gibi bölgedeki önemli ülkeler, Filistinlilerin zorla göç ettirilmesine kesinlikle karşı olduklarını belirtti. Avrupa ülkeleri de Trump’ın planına sıcak bakmadıklarını açıkladı.
Bu açıklamalar, Trump’ın Ortadoğu politikalarının yeniden nasıl bir kriz yaratabileceğini gözler önüne seriyor. Gazze meselesi uluslararası diplomaside daha büyük bir gerilim kaynağı olabilir.
Kaynaklar: http://ft.com