Tom Barrack’ın “Osmanlı çıkışı” nedir?
ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, İzmir ziyareti sırasında yaptığı açıklamada Osmanlı İmparatorluğu’nun millet sistemine açıkça övgüde bulundu. Farklı inanç ve etnik kökenden toplulukların yüzyıllarca bir arada yaşayabildiğini vurgulayarak, bu modelin günümüz Ortadoğu’su için hâlâ geçerli olabileceğini söyledi.
Barrack ne dedi?
Barrack, dedesinin 1900’lü yıllarda Osmanlı topraklarından ABD’ye göç ettiğini hatırlatarak, “DNA’mdan gelen mirasa dönmek ayrıcalık” ifadesini kullandı. İzmir’i, Müslümanlar, Yahudiler ve Hristiyanların birlikte yaşadığı bir örnek olarak gösterdi. “Osmanlı’nın millet sistemi, çok sesliliği yönetebilen bir yapıydı. Bugün Ortadoğu’da istikrar isteniyorsa bu modeli anlamak gerekiyor” diyerek bölgeye yönelik diplomatik bir perspektif sundu.
İçerideki tepkiler
Barrack’ın sözleri, Türkiye’de siyaset ve diplomasi çevrelerinde büyük yankı uyandırdı. CHP’li İlhan Uzgel, bu söylemi “bitmiş bir imparatorluğun romantize edilmesi” olarak eleştirirken, İYİ Parti’den Cihan Paçacı ise “laik hukuk devleti anlayışını aşındırmaya yönelik yumuşak mesajlar” olarak nitelendirdi. Hukukçu Ömer Faruk Eminağaoğlu ve emekli büyükelçi Onur Öymen, millet sisteminin Osmanlı’nın çöküş nedenlerinden biri olduğunu ve etnik/dini özerkliğin ulusal bilinç oluşumunu engellediğini savundu.
BSEkonomi Yorumu
Tom Barrack’ın Osmanlı’ya yönelik referansı diplomatik bir nezaket gösterisi olmanın ötesinde, ABD’nin bölgesel stratejisine dair ipuçları içeriyor. Türkiye’ye yönelik “medeniyetler köprüsü” söylemi yeniden dolaşıma sokulurken, iç kamuoyunda bu mesajlar Cumhuriyet ilkeleriyle çelişen, hatta jeopolitik niyetler taşıyan bir tutum olarak algılandı.
Sonuç: Barrack’ın Osmanlı çıkışı, sadece tarihsel bir referans değil; diplomasi ile iç siyaseti aynı anda tetikleyen, çok katmanlı bir mesaj. ABD’nin bölgesel vizyonunun ipuçlarını taşırken, Türkiye’de ulusal reflekslerin yeniden açığa çıkmasına neden oldu. Tartışma daha da büyüyebilir.