Devlet, bütçe açıklarını düzenlemek veya geçmişten gelen borçlarını ödeyebilmek için yeni borçlara ihtiyaç duyabilir. Bu ihtiyacı da çeşitli vadelerde faiz veren enstrümanlar ihraç ederek karşılar.
Devlet Tahvili
Hazinenin kendi ülkesi dışında kaynak sağlamak amacıyla yaptığı döviz cinsi ihraçlara piyasalarda “Eurobond” adı verir. Kendi parası cinsinden yapılan ihraçlar ise Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) olarak isimlendirilir. İşte, ihale usulüyle bankalara satılan bu DİBS’ler, banka tarafından da piyasalarda satılır.
İşte DİBS’ler ikinci el piyasalarda alıp satıldığında Devlet Tahvilleri’ne dönüşür. Devlet tahvilleri genellikle 2 yıl, 5 yıl ve 10 yıllık vadelerdedir. Devletin borçlanma yapısına bağlı olarak farklı periyotlarda da tahvil ihraç edilebilir.
Tahvillerin üzerinde vade dolduğunda yatırımcıya ödenecek bedeli temsil eden bir nominal değer bulunur. Yatırımcı bu bedel üzerinden yine tahvilde yer alan bir oranda ve tarihlerde kupon ödemeleri alır. Tahvil ihraççısı tarafından satışın ilk yapıldığı fiyata ise ihraç fiyatı denir.
Örneğin basitçe 100 TL nominal değerli bir tahvilde kupon tarihleri altı ayda bir düzenlenmiş ve faizi de %10 olarak belirlenmişse, yatırımcı altı ayda bir 10 liralık ödeme alacak ayrıca vade sonunda tahvili hala elinde bulunduruyorsa 100 TL’nin de sahibi olacaktır.
Bu bakımdan tahvil sabit getirili bir enstrüman olarak kabul edilir.
Gösterge Faizi / Tahvili Nedir?
Genellikle Merkez Bankasının ilan ettiği politika faiziyle karıştırılan gösterge faizi vadesine iki yıl kalmış tahviller arasında piyasada en çok işlem gören, likiditesi en yüksek tahvilin faizidir. Bu faiz piyasada en çok işlem gören faiz olduğundan piyasada işlem yapan yatırımcılar işin referans niteliğindedir.
Türkiye’de bu referans değer için genellikle 2 yıllık tahviller baz alınır. Çünkü sabit getirili uzun vadeli borçlanma araçlarına rağbet azdır. Buna karşın ABD’de ise 10 yıllık devlet tahvilleri gösterge faizi olarak kabul edilir.