Geçen hafta açıklanan mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi Mart ayında aylık 8,1 puan azalışla 100 eşik değerinin altına 98,6 seviyesine gerilemişti. Bugün ise MÜSİAD Ekonomik Sayısal ve Sosyal Araştırmalar Birimi tarafından hazırlanan SAMEKS (Satınalma Müdürleri Endeksi) verileri açıklandı. Takvim ve mevsimsellikten arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi Mart 2020 döneminde bir önceki aya göre 10,2 puan azalışla 40,3 değerine geriledi. Endeksin 50 seviyesinin altındaki değerler sektörde daralmaya, yukarısındaki değerler büyümeye işaret ediyor.
SAMEKS Bileşik Endeksi sanayi ve hizmet sektörü verilerinin birleşiminden oluşmaktadır. Mart ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış;
. SAMEKS Sanayi Sektörü Endeksi önceki aya göre 7,6 puan azalışla son 10 ayın en düşük seviyesi olan 42,9 seviyesine,
. SAMEKS Hizmet Sektörü Endeksi önceki aya göre 11,1 puan azalışla tarihi düşük seviyesi olan 39,6 seviyesine geriledi.
Sanayi sektöründe;
. Yeni siparişler aylık 12,7 puan düşüşle 36,2 seviyesine geriledi,
. Girdi alımları aylık 4,6 puan düşüşle 52,8 seviyesine geriledi.
. Nihai mal stokunun azalışı Mart ayında devam etti,
. Tedarikçilerin teslimat süresi alt endeksi 48,4 seviyesine geriledi,
. Firmaların işgücü taleplerinde ivme kaybı sürdü ve istihdam alt endeksi aylık 0,9 artışa karşın 49,9 seviyesinde gerçekleşti.
. Böylece üretim alt endeksi aylık 9,6 puan azalışla 40,5 seviyesine geriledi.
Hizmet sektöründe;
. Girdi alımları alt endeksi aylık 18,3 puan azalışla 41,3 seviyesine geriledi,
. İş hacmi aylık 17,2 puan azalışla tarihi düşük seviyesi olan 29,7 puana geriledi,
. Nihai mal stoku alt endeksi aylık 11,2 puan azalışla 39,8 puana geriledi,
. Tedarikçilerin teslimat süresi alt endeksi aylık 1,3 puan azalışla 48,8 seviyesine geriledi.
. İstihdam alt endeksi aylık 1,2 puan azalışla 46,3 seviyesine geriledi.
Ne anlıyoruz?
Şubat ayında SAMEKS hizmet endeksi hafif yükselişle 50,7 değerini alarak büyüme bölgesine geçmiş, sanayi endeksi ise büyüme bölgesindeki yerini korusa da aylık 5,8 puanlık yavaşlama ile 50,5 seviyesine gerilemişti. Ancak koronavirüs salgınının ekonomik aktiviteyi sekteye uğratması sebebiyle her iki sektörde de Mart ayında daralma yaşandı. Sokağa çıkma yasakları ve gönüllü karantina uygulamalarını dikkate aldığımızda yaşanan arz kaynaklı sorunlar sebebiyle hem yurt içi hem yurt dışı üretimde azalma Nisan ayında da sürecek. Küresel anlamda fonlama imkanının rahatlatılmaya çalışılması rahat bir soluk aldırsa da Türkiye özelinde bütçedeki deliğin büyüyor olması risk algısını olumsuz etkiliyor. Virüsün tedavisiyle ilgili olumlu bir gelişme yaşanmadığı sürece Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte yıldan yıla büyüme yaşayacak olsa da önceki çeyreğe göre yavaşlama göreceğiz. Yılın ikinci çeyreğinde ise çeyrek bazda sert bir daralmaya tanık olacağız. GSYH, 2019 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %6,0, bir önceki çeyreğe göre %1,9 büyüme kaydetmişti.
Dr. Fulya Gürbüz