Reel Efektif Döviz Kuru Nedir?

Döviz kuru bir ülkenin para biriminin diğer bir ülke para birimine kıyasla sahip olduğu değer katsayısını belirtir. Döviz kurunu sadece bu ülke için önemli ticaret partnerlerinin para birimlerine ağırlıklandırmış olarak ölçersek Nominal Efektif Döviz Kurunu (NEK) elde ederiz. NEK’i de göreceli fiyat hareketlerinden arındırırsak Reel Efektif Döviz Kurunu (REK) elde ederiz. REK, bize bir ülkede üretilen malların değişen fiyat ve kur değerleri sonucunda ticaret yapılan ülkelere kıyasla malların pahalanıp pahalanmadığını gösterir. Üç adet gösterge fiyat hareketi baz alınabilir bunlar; TÜFE, Yİ-ÜFE ve birim işgücü maliyeti (BİM). Bir baz yılı seçilir ve bu baz yılında elde edilen değer 100 birime eşitlenir. Değerin artması malların pahalanması azalması ise ucuzlaması anlamına gelir. “REK’in matematiksel gösterimi şu şekildedir:

Denklemde yer alan w_i “i” ülkesinin Türkiye’nin REK endeksindeki ağırlığını, p_TUR Türkiye’nin fiyat endeksini, p_i “i” ülkesinin fiyat endeksini, e_i,TUR “i” ülkesinin parasının TL cinsinden kur değerini ve N ülke sayısını göstermektedir.” (Kocakale ve Toprak, 2015)

Analizi basitleştirmek için sadece ABD’yi  REK için tek gösterge ülke  olarak kabul edelim. Bu durumda N = 1 ve W_i = 1 olacaktır. Bu durumun matematiksel gösterimi:

İhracatçıların rekabet güçlerini ölçebilmek adına Yİ-ÜFE bazlı REK’i değerlendirmemiz uygun olacaktır.

Konu Hakkında Önerilen Kaynaklar:

https://www.mahfiegilmez.com/2012/11/reel-efektif-doviz-kuru-endeksi-nedir.html

https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/02713545-8428-49ab-a9d9-0f770895d513/REERMetaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID#:~:text=T%C3%BCrkiye%20Cumhuriyet%20Merkez%20Bankas%C4%B1%20(TCMB,a%C4%9F%C4%B1rl%C4%B1kl%C4%B1%20geometrik%20ortalamas%C4%B1%20al%C4%B1narak%20hesaplanmaktad%C4%B1r.

Kaynakça:

Kocakale, Y., ve Toprak, H. H. (2015). Türkiye’nin Reel Efektif Döviz Kuru Endekslerinin Güncellenmesi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları, (2015–06).