Otomotiv sektörü son iki yıl içinde hızla değişen fiyat hareketleriyle önemli bir dönüşüm yaşadı. Bu sektördeki fiyat dalgalanmaları, bir dizi faktörün etkisi altında gerçekleşiyor ve hem günümüzü hem de geleceği büyük ölçüde etkiliyor. Pandemi nedeniyle başlayan tedarik zinciri sorunlarıyla başlayarak günümüze kadar değişken fiyatlarıyla hepimizin dikkatini çeken bu sektörü ele aldık. Bu makalede, otomotiv sektöründeki son iki yılda yaşanan fiyat hareketlerini inceleyerek, günümüzdeki fiyatları anlamaya ve gelecekteki tahminleri göz önünde bulundurmaya çalışacağız.
Öncelikle pandemi dönemiyle başlayan tedarik zincirinin bozulmasıyla beraber araç fabrikalarında dönem dönem araç üretiminin yavaşladığına ve hatta durakladığına şahit olduk. Bu dönemde araba fabrikalarının araç üretim sayılarında düşüşe sebep oldu. 2018 yılında 97 milyonu bulan araç üretimi geçtiğimiz bu yıllarda 80 milyonun üstüne yeni yeni çıkıyor.
https://www.statista.com/statistics/262747/worldwide-automobile-production-since-2000/
Bu arzın daralması tüm dünya çapında araç fiyatlarının artmasına sebep oldu. Bu kısıt ülkemizde de hissedildi ve fiyatların yükselmesinde önemli rol oynadı.
Diğer yandan 2023 Mayıs’a kadar faiz oranlarının aşağıda kalması da taşıt almayı kolaylaştırdı. Bu da arz kısıtlı kalırken talebi artıran diğer bir unsur oldu. Bu da araçlara talep patlaması yarattı. Araç satın almak isteyen kişiler bazen 6 ay sonraya yakın tahmini teslim tarihiyle karşılaştılar.
Artan döviz kuruyla da sıfır araçların sürekli yukarıya doğru gitmesine; ve daha da kötüsü, bu fiyatı artan ürüne ucuz krediyle ulaşabilme imkanın olması, motorlu taşıtların bir anda bir yatırım aracı olarak algılanmasına sebep oldu ve bu sebeple insanlar kendilerini enflasyondan ve kur artışından korumak amacıyla taşıt alımına yöneldiler. Özellikle seçimin hemen öncesi dönemde ikinci el araçların sıfır fiyatının da üstünden bir fiyata satıldığına şahit olduk.
Bu arz kısıtı ve talep artışı sonuç olarak özellikle seçim öncesi döneme kadar hem TL hem de dolar bazında araçlarda rekor fiyatlanmaya sebep oldu.
Gelelim günümüze;
Yeni kabineyle beraber yön değiştiren ekonomi politikaları TCMB faizlerinin %8,50’tan %30 seviyesine yükselmesine ve taşıt kredilerinin de faiz oranlarının yükselmesini sebep oldu. Bugün 200.000₺ 24 ay faizle taşıt kredisi almak isterseniz toplam ödeyeceğiniz tutar 390.000₺ üzerine çıktığını aşağıdaki linkten görebilirsiniz.
https://www.hangikredi.com/kredi/tasit-kredisi/sorgulama?amount=200000&maturity=24&CarStatus=1
Diğer yandan dünya çapında artan faiz oranları araç satın alımlarının sayısını azalttı ve böylece araç üreticilerinin elinde bekleyen sıfır araç sayısının artmasına sebep oldu. Bu durum da bazı araç üretici firmalarının sıfır araç fiyatlarını düşürmesine yol açtı.
https://www.statista.com/statistics/199974/us-car-sales-since-1951/
Bu faktörlere ek olarak ülkemizde pazar giren MG, CHERRY gibi Çin firmaları hem elektirikli hem motorlu taşıtlarını iddialı fiyatlarla piyasaya sürerek rekabeti artırdı.
https://x.com/eozpeynirci/status/1713539171208290573?s=20
Bir de MTV’nin iki defa alınması, artan yakıt maliyetleri gibi faktörler arabayı yatırım olma satüsünden tamamen çıkardı ve ve seçim öncesi artan fiyatların en azından dolar bazında tekrar eski yerine gelmesine sebep oldu. Talebin dengelenmesi sayesinde eskiden yok satan arabalar şimdilerde kampanya düzenlemeye başladılar.
https://x.com/eozpeynirci/status/1708381985310167128?s=20
İkinci el araç satış siteleri bile aracınıza fiyat tahmini yapan modülünde dahi fiyat düşüşleri gözlemlendi.
Özetle; seçim öncesi yatırım aracına dönüşen araçlar yatarım aracı olma özelliğini kaybetti ve fiyatlar şimdilik dengelendi.
Gelecekte;
Fiyat düşürücü etmenler:
Avrupa ve ABD tarafında yüksek faiz ortamı devam ettiği sürece araç alımına talep eskisinden
daha düşük seyretmeye devam edecektir.
Yeni Çin firmaları Türkiye’de sektöre girmeye devam ediyor ve bu da pazarda rekabeti kızıştırıyor.
Taşıt kredilerinin kısıtlı ve yüksek faizli olması da talebin yükselmesini engelliyor.
Fiyat artırıcı etmenler:
Türkiye’de araç satılması her ne kadar ÖTV’den sağlanan vergi kalemini artırsa da aynı zamanda ithal edilen her araç dışarıya bir döviz çıktısı olarak yansıyor ve cari açık veren Türkiye için bu durum can sıkıcı.
Filistin İsrail arasındaki gerginlik arttıkça emtia fiyatlarında artışa ve bu da araç üretim maliyetlerinin de artmasına sebep oluyor. Aynı zamanda Akdeniz’de oluşacak olası gerginlik de tedarik maliyetlerini etkileyebilir.
Stellantis ve Ford’daki grevler, tekrar araç üretim sayılarını düşürebilir ve bu da tekrar arzı kısabilir.
Genel bakış:
Araç fiyatlarının son birkaç yılda tedarik sorunu, enflasyon ve ucuz krediler sebebiyle yükseldiğini gözlemledik ve seçim sonrası da artan rekabet, kredilerin pahalanması ve talebin azalmasıyla araç fiyatlarının geri çekildiğini gözlemlemekteyiz. Gelecekte fiyatların olası yükseltecek ve düşürecek beklentileri sizler için sıraladık. Otomotiv sektörü nereye giderse gitsin, siz gideceğiniz yere güvenle gidin.