● Borsa metaforu: “Obruk”
● Tankut Taner Çelik’ten çarpıcı benzetme: “Yüzey sağlam görünür ama altı çoktan boşalmıştır”
● Suni fiyat balonları, piyasanın kendi ağırlığı altında çökmesine yol açabilir
Tankut Taner Çelik’in sosyal medyada paylaştığı “Obruk” başlıklı benzetme, Borsa İstanbul’daki son fiyat hareketlerine ayna tuttu. Çelik, obruğun doğadaki oluşum süreciyle piyasalardaki yapay yükselişler arasında çarpıcı bir paralellik kurdu: “Yüzeyde her şey normal görünür, fiyatlar yukarı gider ama o fiyatları taşıyacak temel artık yoktur. Sonunda zemin kendi ağırlığına dayanamaz ve çöker.”
Çelik’e göre, bir hisse senedinin fiyatı, uzun vadede her zaman gerçek değerine döner. Ancak söylenti, likidite bolluğu veya manipülatif işlemlerle şişen fiyatlar “görünüşte sağlam” bir piyasa zemini yaratır. Bu zemin, tıpkı yer altı boşalmış bir toprağın altında olduğu gibi, bir gün sessizce çöker.
“Obruk” metaforu, son dönemde Borsa İstanbul’da bazı hisselerde görülen aşırı fiyatlamalar ve suni hacim artışları için güçlü bir uyarı niteliği taşıyor. Çünkü fiyatın altındaki katman —yani gerçek kârlılık, üretim, güven ve bilanço sağlamlığı— boşaldığında, çöküş sadece bir hisseyi değil, tüm piyasayı içine çekebilir.
Tankut Taner Çelik’in paylaşımı;
“Borsalar, zaman zaman doğadaki obruk oluşumunu andıran süreçler yaşar. Obruk, yer altındaki kayaçların zamanla çözülmesi ve içinin boşalması sonucunda, bir anda yüzeyin çökmesiyle oluşur. Yüzeyde her şey uzun süre normal görünür. Toprak, bitki örtüsü, hatta yollar bile sağlam durur. Ancak yerin altında sessiz bir çürüme vardır. Nihayetinde, o görünüşteki sağlam zemin bir gün kendi ağırlığını taşıyamaz hale gelir ve ansızın çöker. Finansal piyasalarda da aşırı suni fiyat hareketlerinin yaygınlaşması de aynı şekilde işler. Bir hisse senedinin fiyatı, normal şartlarda şirketin gelecekte yaratacağı nakit akışlarının bugünkü değerine dayanır. Fakat bazı dönemlerde fiyatlar, şirketlerin gerçek performansından kopar. söylentiler, manipülatif işlemler veya kısa vadeli spekülasyonlar devreye girer. Bu durumda fiyat artar ama değer artmaz. Fiyatın altındaki temel katman –yani gerçek karlılık, üretkenlik ve güven– olmadığı içinde bir zaman sonra kendi içine çöker. Kendi içine çökerken üstündekileri de yanındakileri de alır. Suni fiyat oluşumları ne kadar aşırıya gittiyse ve yaygınlaştıysa pşiyasada oluşacak obruk o kadar geniş ve derin olur“