İmalat sektörü satın alma yöneticileri endeksi (PMI) verileri sanayi üretimindeki gelişmeleri tahmin ederken dikkate alınan en önemli göstergelerden biri. Türkiye imalat sektörü PMI verisi IHS Markit ve İstanbul Sanayi Odası işbirliğiyle hazırlanmakta ve her ayın ilk iş günü yayınlanmaktadır.
İmalat sektörü PMI endeksi Kasım ayında önceki aya göre 0,5 puan artışla 49,5 seviyesine yükseldi. Kasım ayı gelişmelerine baktığımızda:
. Piyasa koşullarındaki iyileşmenin etkisiyle üretim Nisan 2018’den bu yana ilk kez sınırlı da olsa artış kaydetti.
. İhracat siparişleri ve yurt içi siparişlerindeki yavaşlama Ekim ayına göre hız kesti.
. İstihdamda gerileme kaydedildi.
. Girdi maliyetleri enflasyonu son 58 ayın en düşük düzeyinde gerçekleşti.
. Maliyet enflasyonundaki düşüş ve rekabet baskısı, imalatçıların nihai ürün fiyatlarını üst üste üçüncü ay düşürmelerine sebep oldu.
Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi PMI endeksi ve sanayi üretimi arasındaki ilişki çok kuvvetli. Eylül ayında yıllık %3,4 büyüyen sanayi üretiminin PMI verisindeki eğilime göre Ekim ayında gerilemesi, Kasım ayında da yükselmesi beklenebilir.
Peki, Türkiye imalat sektörü PMI endeksi diğer ülkelere göre nasıl bir performans gösteriyor? Gelin JP Morgan küresel imalat sektörü Kasım ayı raporuna bakalım. Endeksin 50 seviyesinin hemen altındaki değeri ile Türkiye imalat sektörü küresel bazda ortalama bir performans göstermiş durumda. İmalat sektörümüzdeki daralmanın en önemli faktörleri zayıf yurt içi ve yurt dışı taleple birlikte en büyük ticaret ortağımız olan Avrupa (özellikle Almanya) imalat sektörünün daralma bölgesinde olması.
ABD-Çin arasındaki ticaret savaşı, Brexit belirsizliği ve otomotiv sektörüne yönelik sıkıntıların sebep olduğu küresel talep zayıflığının etkilerini birebir yaşayan dünyanın en büyük ekonomileri imalat sektöründe nasıl bir performans sergiliyor inceleyelim:
J.P.Morgan küresel imalat sektörü PMI endeksi Kasım ayında son 7 ayın en yükseği olan 50,3 seviyesine yükseldi; hanehalkı tüketirken, yatırımlar ve ihracat siparişleri geriledi. Endeksin 50 seviyesinin üzerinde olması sektörde büyümeyi gösteriyor…
. Üretim ve yeni siparişler artarken yeni ihracat siparişleri geriledi.
. İmalat sektörü Kasım ayında tüketim malları sektörü önderliğinde büyüdü.
. Girdi fiyatlarındaki artış önceki aya göre değişmedi
. Çıktı fiyatları yükselişe döndü
ABD’de imalat sektörü PMI endeksi Kasım ayında yeni siparişlerdeki artışın önderliğinde 52,6 puan ile son 7 ayın en yüksek değerine ulaştı…
. Üretim ve yeni siparişler son 10 ayın en yükseğine çıktı.
. Yeni ihracat siparişleri Ocak ayından bu yana en hızlı artışını kaydetti.
. İstihdam Mart ayından bu yana en hızlı artışını kaydetti.
. Tedarikçi kıtlığı, gümrük vergileri ve yüksek hammadde fiyatlarının etkisiyle girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları yükseldi.
. Küresel ekonomiye yönelik endişeler ile seçim yılı olan 2020 yılında harcama ve yatırım kararlarının öteleneceği beklentisi güven endeksinin son üç ayın en düşük seviyesine gerilemesine sebep oldu.
Euro Bölgesi’nde imalat sektörü son üç ayın yükseğini görse de PMI endeksi 46,6 seviyesi ile daralma bölgesinde…
. Yeni siparişler ve üretimdeki daralma yavaşladı.
. 13 ay üst üste gerileyen ihracat siparişleri Kasım ayında zayıflayarak da olsa düşüşünü sürdürdü.
. Güven endeksinin artmasına rağmen istihdamda gerileme var.
. Metal ve plastik fiyatlarındaki gerileme önderliğinde girdi maliyetleri sert şekilde düştü
. Girdi maliyetlerindeki düşüş, zayıf talep ve artan rekabetçi baskılara bağlı olarak çıktı fiyatları son beş aydır düşüyor.
Çin imalat sektörü PMI endeksi Kasım ayında 51,8 seviyesine yükseldi…
. Yurt içi ve yurt dışı talepteki artışa paralel olarak üretim ve yeni sipariş alt endeksleri düşük hızla da olsa büyümeyi sürdürdü.
. İstihdam sınırlı da olsa arttı.
. Hammadde fiyatlarındaki artışa paralel olarak girdi maliyetleri kısmen de olsa arttı, çıktı fiyat endeksi düşüş bölgesinde olmasına rağmen sınırlı bir şekilde arttı.
Japonya imalat sektörü PMI endeksi Kasım ayında 0,5 puanlık artışla 48,9 seviyesine yükselse de ardı ardına yedinci aydır sektör 50 seviyesinin altı olan daralma bölgesinde seyrediyor…
. Asya ekonomilerindeki zayıflığa bağlı olarak ihracat siparişlerindeki sert düşüş üretim kaybının ana etkenlerinden oldu.
. Ara mal ve yatırım malları üretimindeki daralma sektördeki bozulmanın ana kaynağı olurken tüketim malları imalatında iyileşme var.
. Zayıf talep son altı aydır firmaları fiyat indirmeye zorluyor.
. Firmaların üretim öncesi stokları talep endişelerinden dolayı sert düştü.
. Ankette tek olumlu gelişme sektörde devam eden istihdam artışı.
İngiltere imalat sektörü PMI endeksi Kasım ayında aylık 0,7 puan düşüşle 48,9 seviyesine geriledi…
. Üretim, yeni siparişler ve istihdam Kasım ayında geriledi.
. Üretim son 7 aydır daralmayı sürdürüyor.
. İhracat siparişleri düştü.
. Satışlardaki gerilemenin etkisiyle istihdam son 7 ayın en sert düşüşünü kaydetti.
. Brexit’in ertelenmesi ve yapılacak genel seçimlerin etkisiyle stoklar ve satın alımlar azaldı. Satın alımlardaki azalma Eylül 2013’ten bu yana kaydedilen en sert düşüş oldu.
. Girdi maliyetleri Mart 2016’dan bu yana ilk kez Kasım ayında geriledi.
Hindistan imalat sektörü PMI endeksi Kasım ayında aylık 0,6 puan artışla 51,2 seviyesine yükseldi…
. Üretimdeki artış son 1,5 yılın en zayıf artışı oldu; rekabetçi koşullar, zorlu ekonomik şartlar ve otomotiv sektörüne yönelik sorunlar üretim artışındaki zayıflığın sebepleri olarak sıralandı.
. Tüketim malları imalatı üretim artışının ana tetikleyicisi oldu, ara mallar üretimi alt endeksi 50 seviyesi üzeri olan büyüme bölgesine geçti, sermaye malları imalatındaki daralma devam etti.
. Üretim için yapılan satın alımlar ve mevcut stoklar düşüş kaydetti.
. İhracat siparişleri dahil yeni siparişlerdeki artış sınırlı kaldı.
. İstihdam, Mart 2018’den bu yana ilk kez düştü.
. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarında hafif yükseliş var.
Dr. Fulya Gürbüz