🔍 Genel Görünüm
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2024 sonuçlarını değerlendirirken şu çarpıcı ifadeyi kullandı:
“Satışlarda zayıf performans, maliyetlerde yükseliş ve kârlılıkta bozulma ile özetleyebileceğimiz tabloyla karşı karşıyayız.”
📊 Detaylı Veriler
- Üretimden satışlar
2024’te üretimden satışlar %41,1 artarak 1,39 trilyon TL’ye yükseldi. Ancak enflasyon etkisinden arındırıldığında, reel olarak binde 1 oranında küçülme yaşandı. - Borçluluk
Toplam borçlar %32,2 artışla 847,8 milyar TL seviyesine çıktı. - Faaliyet kârlılığı
Faaliyet kârı %18,9 azalarak 118 milyar TL’ye geriledi. Faaliyet kârlılığı oranı %12,6’dan %7,3’e düştü. Son 10 yılın ortalaması %10,9 idi. - Finansman yükü
Şirketlerin faaliyet kârlarının %81’i finansman giderlerine gitti. Bu oran önceki yıl %45’ti. - Zarar eden firma sayısı
Vergi öncesi zarar açıklayan şirket sayısı 72’den 159’a çıktı. Bu, İSO İkinci 500 tarihinin en yüksek rakamı. - Olumlu gelişmeler
İhracat %6,2 artarak 15,9 milyar dolara ulaştı. İstihdam 6. yıl üst üste arttı. AR-GE harcamaları %120 artarken, orta-yüksek teknoloji üretimin payı sınırlı da olsa büyüdü.
💡 BS Ekonomi Yatırımcı Notu
- Satışlarda görünür büyüme yanıltıcı olabilir
Enflasyondan arındırıldığında reel bir düşüş söz konusu. Maliyet artışı satış fiyatlarına yansıtılamıyor. - Borçluluk seviyesi kritik sınırda
Faiz yükü ve TL’deki değer kaybı ile birleşince firmaların borç servis kapasitesi hızla eriyor. - Kârlılıkta ciddi aşınma
Operasyonel kârlılık neredeyse yarıya indi. Bu, sektör genelinde yeniden yapılandırma veya küçülme sinyali olabilir. - Politika bağımlılığı artıyor
Kamu destekleri ve teşvikler olmadan yatırım yapma iştahı düşebilir. Seçim sonrası ekonomi politikaları belirleyici olacak. - AR-GE ve teknoloji odaklı firmalar avantajlı çıkabilir
Verimliliğe yatırım yapan, dışa bağımlılığı azaltan ve ihracata yönelen şirketler ön plana çıkabilir.
📌 Sonuç
İSO İkinci 500 verileri, Türkiye sanayisinin temelinde hâlâ dirençli bir üretim gücü olduğunu gösteriyor. Ancak iç talepte zayıflık, finansman zorlukları ve yapısal kârlılık sorunları gelecekte daha büyük riskleri tetikleyebilir. Bu tabloyu sadece büyüme değil, dayanıklılık üzerinden okumak gerekiyor.
📝 BS Ekonomi, Temmuz 2025