2024 yılı Haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), bir önceki aya göre %1,64, bir önceki yılın Aralık ayına göre %24,73, bir önceki yılın aynı ayına göre %71,60 ve on iki aylık ortalamalara göre %65,07 oranında arttı. Yıllık bazda en az artış %47,84 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşirken, en yüksek artış %107,11 ile eğitim grubunda oldu. Aylık bazda ise en çok azalan grup %-0,58 ile giyim ve ayakkabı olurken, en çok artan grup %3,79 ile konut oldu. Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 35’inin endeksinde düşüş, 5’inde değişim olmazken, 103’ünün endeksinde artış görüldü. Özel kapsamlı TÜFE göstergesi (B) ise yıllık %70,40, aylık %1,90 oranında arttı.
Haziran aylık GIDA enflasyonu
TÜFE %1,78
Türk-İş %0,05
TEPAV %1,72
İTO %2,7
ENAG %4,3
Haziran 2024’te TEPAV tarafından yayımlanan Gıda Fiyat Endeksi (TEGE) raporuna göre, 1-30 Haziran 2024 döneminde aylık gıda enflasyonu %1,72 olarak HESAPLANDI. Bu artış, Şubat ayından bu yana düşüş eğiliminde olan aylık gıda enflasyon oranının tersine döndüğünü gösteriyor.
Kurban Bayramı etkisiyle özellikle tatlı ve şeker grubundaki ürünlerde fiyat düşüşleri gözlenirken, limon, çarliston biber ve salatalık gibi sebzelerde belirgin fiyat artışları yaşandı. Limon %86,93, çarliston biber %58,72 ve salatalık %49,26 oranında fiyat artışı ile öne çıkarken, baklava %52,10, maydanoz %16,68, kağıtlı şeker %4,47 ve yumurta %3,89 oranında fiyat düşüşü yaşandı.
On aylık birikimli gıda enflasyonu TEGE’ye göre %52,02, ÜGE-Gıda (İTO) ile %51,24 ve Türk-İş mutfak enflasyonu ile %55,57 olarak hesaplandı. 1 Temmuz 2024 tarihi itibarıyla diğer kuruluşlar tarafından hesaplanan gıda enflasyonu ise ÜGE-Gıda (İTO) ile %2,66, Türk-İş ile %0,05 düzeyindedir. Gıda enflasyonu, yılın ilk yarısındaki düşüş eğilimini tersine çevirerek Haziran ayında tekrar artışa geçti.
Türk-İş Gıda Enflasyonu Haziran Ayında Durağanlaştı
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), Haziran ayına ilişkin “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” raporunu yayımladı. Rapora göre, Türk-İş’in ölçümlerine göre Haziran ayında gıda fiyatları neredeyse durma noktasına geldi ve aylık bazda sadece yüzde 0,05 arttı. Bu oran, Türkiye’de enflasyonun öncü göstergelerinden biri olarak kabul edilen gıda enflasyonunun aylık bazda yatay bir seyir izlediğini gösteriyor.
Yıllık bazda ise gıda enflasyonu yüzde 82,96 olarak kaydedildi. Bu veriler, enflasyonun hala yüksek seviyelerde seyrettiğini ancak aylık artışların durma noktasına geldiğini ortaya koyuyor.
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı, yani açlık sınırı, Haziran ayında 18 bin 978 TL’ye yükseldi. Bu durum, asgari ücretin 17 bin 2 TL olduğu bir ortamda açlık sınırının bu rakamı aştığını gözler önüne seriyor.
Aynı dönemde, bir ailenin gıda harcamasına ek olarak giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve diğer zorunlu ihtiyaçlar için yapması gereken aylık harcamalarının toplamı, yani yoksulluk sınırı, 61 bin 820 TL’ye ulaştı.
Bekâr bir çalışanın aylık ‘yaşama maliyeti’ ise 24 bin 614 TL olarak belirlendi. Bu rakam, tek başına yaşayan bir çalışanın bile karşı karşıya kaldığı ekonomik zorlukları gözler önüne seriyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan açıklama
Cumhurbaşkanı Erdoğan, kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, tarım politikalarını eleştirenlerin çoğunun önyargıyla hareket ettiğini belirtti. Tarımın ülkemiz açısından stratejik bir sektör olduğunu vurgulayan Erdoğan, son 21 yılda reel rakamlarla 1 trilyon 364 milyar lira tarım desteği verdiklerini, 2024’te ise 56 milyar lira destek ödemesi yapıldığını ve tarımsal destek hedefinin 91,5 milyar lira olduğunu söyledi. Ayrıca, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin çiftçilerin ürünlerini hızlı bir şekilde alarak depolama ve ödeme işlemlerini gerçekleştirdiğini belirtti. 6 Haziran’a kadar ürün teslim eden çiftçilerin ödemelerinin yapıldığını ve çiftçilerin mağdur edilmeyeceğini ifade etti.
Şeker’de Neler Oluyor?
Salı günü New York şeker fiyatları %1.88 artarak 2.5 ayın en yüksek seviyesine ulaştı, Londra beyaz şeker fiyatları ise %0.27 düştü. Brezilya’daki yetersiz yağışlar, şeker kamışı verimini etkileyerek fiyatları artırırken, Avrupa Komisyonu’nun AB 2024/25 şeker üretiminin %5 artacağını öngörmesi Londra şeker fiyatlarını düşürdü.
Ana Şeker Üreticisi Ülkelerde Arz Problemi
Dünyada en büyük şeker üreticilerinden Brezilya, Hindistan ve Tayland gibi ülkelerde hastalık, aşırı ya da yetersiz yağış gibi çeşitli olumsuz koşullar nedeniyle arz yönlü sıkıntıların oluşabilme beklentileri şeker fiyatlarına yansıdı.
Hindistan’da kırmızı çürüklük hastalığı ve yetersiz muson yağmurları da fiyatları destekledi. Hindistan’ın ana şeker üretim bölgelerindeki bu olumsuz koşullar, küresel şeker arzını etkileyerek fiyatların yükselmesine neden oldu.
Brezilya’nın artan şeker üretimi ve zayıf Brezilya reali ise fiyatları baskılamaya devam ediyor. Brezilya’nın 2024/25 mahsul yılında şeker üretimi %14.4 artış göstererek 10.95 milyon metrik tona ulaştı. Zayıf Brezilya reali, şeker ihracatını teşvik ederek küresel fiyatlar üzerinde baskı oluşturuyor.
Tayland’daki rekor sıcaklıklar da fiyatları yukarı çekiyor. Tayland’daki aşırı sıcaklıklar, şeker kamışı mahsullerine zarar vererek arzı kısıtlayabilir ve bu da fiyatların artmasına neden olabilir.
USDA, 2024/25 global şeker üretiminin %1.4 artacağını ve tüketimin %0.8 artacağını öngörüyor. Bu artışlar, uzun vadede arz ve talep dengesini etkileyerek fiyatların hareketini şekillendirebilir. Ancak, küresel şeker stoklarının 13 yılın en düşük seviyesine düşmesi bekleniyor, bu da piyasada daha fazla dalgalanmaya yol açabilir