Rusya-Ukrayna savaşında tarafsız politika izlemeye çalışan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gündemi son günlerde yoğunlaştı. Zelensky’nin ziyaretinde, Ukrayna’nın NATO üyeliğini desteklediğini açıklayan Erdoğan, “Azov” taburu komutanlarının da ülkesine dönmesine izin verdi. Erdoğan, Putin’in de Ağustos ayında Türkiye’yi ziyaret edeceğini açıkladı. Tüm gelişmeler sonrası Erdoğan’ın hem Batı bloğu hem de Rusya ile iyi ilişkiler politikasını devam ettirip ettiremeyeceği merak konusu oldu.
Moskova’dan “mahkum değişim anlaşmasının ihlali olarak” görülen, Ukrayna Devlet başkanı Volodymyr Zelenskiy’le birlikte 5 Ukraynalı komutanın eve gönderilmesi kararından bir gün sonra Rusya ve Türkiye Dışişleri Bakanları telefonda görüştü.
Bakanlıkların açıklamalarında, Sergei Lavrov ve Hakan Fidan’ın Ukrayna’daki durumu ve tahıl ihracat anlaşması ile ilgili konuyu konuştuğu belirtildi.
Ukrayna’da “kahraman”, Rusya’da “terörist” olarak görülen “Azov” taburu komutanları, savaş sonuna dek Türkiye’de kalmaları şartıyla Eylül ayında esir takasında serbest bırakılmıştı. Zelenskiy, Türkiye ziyaretinin ardından onları evlerine götürdü.
Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, yaptığı açıklamada, Türkiye’nin “Azov” taburu komutanlarının Zelenski ile birlikte Ukrayna’ya izin vermesinin, esirlerin takası anlaşmasını ihlal ettiğini ve bu konuda Rusya’yı önceden bilgilendirmediğini söyledi.
Ankara, geri gönderme kararı hakkında yorum yapmadı.
Peskov, Rusya’nın RIA haber ajansına konuyla ilgili açıklamasında, “Kimse bize bu konuda bilgi vermedi. Anlaşmalara göre, bu kişiler savaşın sonuna kadar Türkiye’de kalacaklardı” derken, “Azov” taburu komutanlarının serbest bırakılmalarının Türkiye’ye NATO müttefiklerinin yoğun baskısının bir sonucu olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile İstanbul’da görüşen Zelenskiy, “Türkiye’den eve dönüyor ve kahramanlarımızı eve getiriyoruz” demişti. Zelensky’nin İstanbul ziyareti, Erdoğan’ın Ukrayna’nın NATO üyeliğini güçlü bir şekilde desteklemesiyle ülkede olumlu görüldü.
Erdoğan, Cuma günü Ukrayna cumhurbaşkanı ile İstanbul’da yaptığı görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada, ”Şüphesiz Ukrayna NATO’da olmayı hak ediyor” dedi. Ukrayna’nın NATO üyeliği bu hafta Vilnius’taki yıllık NATO zirvesinde görüşülecek.
Erdoğan, Putin’in de Ağustos ayında Türkiye’yi ziyaret edeceğini söyledi.
Chicago Üniversitesi’nden Prof. Konstantin Sonin, ”Erdoğan, Putin’i birçok kişiden daha iyi anlıyor. Putin sözlere değil, somut eylemlere önem veriyor” dedi.
Moskova’da bazı uzmanlar, Erdoğan’ın Rusya’ya ve mahkum takas anlaşmasına uymadığını düşünüyor. Kremlin’in eski danışmanı Sergei Markov, Putin’in etkili bir karşı hamle yapması gerektiğini söylerken, ”Bu anlaşmaların ağır bir şekilde ihlalidir ve serbest bırakılmanın sonuçlarının önemli olması gerekiyor” dedi.
Ukrayna Türkiye Büyükelçisi Vasily Bodnar, Türk makamlarının “Azov” taburu komutanlarının geri dönmesini desteklediklerini bildirdi. Büyükelçiye göre, Türk yetkililer bunun için herhangi bir şart koymadılar. Bodnar, “Aslında, askerlerimizin geri dönüşünde bildiğim kadarı ile herhangi bir koşul öne sürülmedi. Aksine, Türk tarafının sürecin kendi dinamikleri içinde gelişmesini destekledi” derken, “Türkiye Rusya ile iletişimde de aynı yolu izliyor” dedi.
Türk siyaset bilimci Togrul İsmail, Rus Haber Servisi’ne verdiği demeçte, Türkiye’nin Azov taburunun liderlerinin Ukrayna’ya vermesinin, Moskova ile anlaşmaları ihlal ettiği anlamına gelmediğini, Türkiye’nin, Rusya’nın Ukrayna’daki eylemlerini desteklemediğini, ancak Moskova’ya karşı yaptırımlara katılmadığını da hatırlattı. İsmail’e göre, Ankara-Rusya ilişkileri bozulmayacak.
Rusya Federasyonu Konseyi Uluslararası İlişkiler Komitesi başkan yardımcısı Andrey Klimov, Türkiye’nin “Azov” taburu konusundaki kararını bir meydan okuma olarak görmediklerini belirtti.
Rus Savunma ve Güvenlik Bakanlığı Komitesi başkanı Viktor Bondarev TASS ajansına verdiği röportajda Türkiye’nin “Azov” taburu komutanlarını Kiev’e teslim edildikten sonra tarafsızlığını yitirdiğini belirtti.
Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, Rus-Türk ilişkileri ile ilgili, “Türkiye, Batı ülkelerinden farklı olarak, Rusya ile diyaloğu sürdürmeye devam ediyor ve bu diyaloğu yüksek düzeyde destekliyor” derken, iki ülke arasında anlaşmazlıklar olsa da, Rusya ve Türkiye yakın, çok yönlü ve karşılıklı yarar sağlayan ilişkilerle birbirine bağlı iki ülke konumunda bulunuyor.
Kaynaklar:
https://amp.cnn.com/cnn/2023/07/09/europe/azovstal-leaders-return-ukraine-intl-hnk/index.html
https://www.kommersant.ru/amp/6096089
https://nsn.fm/policy/peskov-v-otlichie-ot-stran-zapada-turtsiya-sohranyaet-dialog-s-rossiei
Görsel kaynak:
https://assets.bwbx.io/images/users/iqjWHBFdfxIU/iinzF.aHy9Ck/v1/-1x-1.jpg
ian bremmer в Твиттере: «got him https://t.co/0IkvU4VeG8» / Твиттер (twitter.com)