Eylül ayı IHS Markit verilerine göre tedarik zincirinde devam eden sorunlara bağlı olarak küresel alüminyum, bakır ve çelik kullanımlarında hız kaybı eylül ayında devam etti, küresel elektronik ürün üretimi ise hafif artış kaydetti. Tedarik zincirinde devam eden sıkıntılar girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarını Eylül ayında yukarı çekmeye devam etti.
Elektronik ürünlerin üretimi ve siparişleri eylül ayında artmaya devam etti, fiyat baskısı arttı…
Küresel elektronik ürün üretimi PMI endeksi (aşağıdaki grafikte yeşil çizgi) eylül ayında 50 eşik değerinin üzerinde kaldı ve önceki aya göre hızlanarak büyümesini sürdürdü. Üretim ve yeni siparişlerdeki artmaya devam etti. Çin, Japonya, Tayvan, Avrupa ve ABD’nin elektronik ürün siparişleri sert artış kaydetti. En çok sipariş artışı endüstriyel ve iletişimle ilgili elektronik ürünlerde yoğunlaştı. Tedarik sürelerindeki artışlar girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarının hızlanarak artmasına sebep oldu. Sektörde; çip, metaller, paketleme, plastik ve nakliye maliyetlerindeki artışlar girdi maliyetlerinin artmasında etkili oldu.
Küresel alüminyum kullanımı yavaşladı, üretim hızlandı, ihracat talebi düştü, fiyat baskısı arttı…
Küresel alüminyum kullanıcıları PMI endeksi eylül ayında yavaşlayan bir hızla da olsa da büyümeye devam etti. Toplam siparişler kısmen artarken, ihracat talebi Haziran 2020’den bu yana ilk kez düştü. Söz konusu düşüşte hammadde kıtlığı ve tedarik sürelerindeki artış etkili oldu. Üretim ise nisan ayından bu yana ilk kez hızlandı. Girdi teminindeki zorluklar sürekli artan girdi maliyetlerinde sert artışı beraberinde getirdi. ABD (aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi) ve Avrupa’da (yeşil çizgi) alüminyum kullanımı yavaşlarken, Asya’da (mor çizgi) alüminyum kullanımı önceki aya göre değişmedi. Alüminyum üretimi ise son beş ayın en hızlı yükselişini kaydetti. Asya ve ABD’de üretim hızlanırken, Avrupa’da son 13 ayın en düşük üretim artışı görüldü. Küresel yeni ihracat siparişleri son 14 ayda ilk kez düştü. Hammadde kıtlığı, girdi tedarik sürelerinin uzamasına sebep oldu. Girdi maliyet enflasyonu başta ABD’de olmak üzere artmaya devam etti. Çıktı fiyatları enflasyonu özellikle ABD ve Avrupa’da daha hızlı arttı.
Küresel bakır kullanımı ve girdi maliyetleri yavaşladı, satış fiyatları hızlandı…
Küresel bakır kullanıcıları PMI endeksi eylül ayında yavaşlayarak da olsa 15 aylık artışını sürdürdü. Talepteki artışa rağmen hammadde kıtlığı ve tedarikçilerin performanslarındaki düşüş bakır kullanımındaki yavaşlamanın ana etkenleri oldu. Üretim ve yeni siparişlerde artış yavaşladı. ABD (aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi) ve Avrupa’da (yeşil çizgi) bakır kullanımındaki artış son sekiz ayın en düşüğüne geriledi, Asya’da (mor çizgi) ise hafif arttı. Girdi maliyetlerindeki artış son sekiz ayın en düşüğüne geriledi, buna rağmen satış fiyatlarındaki artış hızlandı.
Küresel çelik kullanımı, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları yavaşladı…
Küresel çelik kullanıcıları PMI endeksi eylül ayında yavaşlayan bir hızla da olsa da büyümeye devam etti; ABD’de (aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi) hızlandı, Avrupa (yeşil çizgi) ve Asya’da (mor çizgi) yavaşladı. Çelik üretimi ise Asya’da haziran ayından bu yana ilk kez artarken, ABD ve Avrupa’da üretim hızı değişmedi. Yeni ihracat siparişleri Asya’da düşüş yaşarken, ABD ve Avrupa’da hafif yükseldi. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarındaki artış yavaşladı.
Dr. Fulya Gürbüz