ABD Başkanı Donald Trump’ın bir kez daha Grönland’ı satın alma niyetini dile getirmesi, Danimarka’yı hem askeri hem de toplumsal alanda bir dizi yeni adım atmaya sevk etti. Kopenhag yönetimi, Arktik ve Kuzey Atlantik’teki varlığını güçlendirmek için yaklaşık 2 milyar euro (14,6 milyar kron) ek savunma bütçesi ayıracağını duyururken Grönlandlılara yönelik ırkçılıkla mücadeleyi hedefleyen 4,9 milyon dolarlık yeni bir eylem planı açıkladı.
Trump’ın “Grönland” Israrına Karşı Savunma Hamlesi
Danimarka Savunma Bakanı Troels Lund Poulsen, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Kuzey Kutbu ve Kuzey Atlantik’te yükselen güvenlik risklerini gerekçe göstererek 3 yeni donanma gemisi, 2 uzun menzilli insansız hava aracı ve yeni uydu sistemleri edinileceğini bildirdi. Bu kapsamda yapılacak savunma harcamasının toplam 2 milyar euroyu bulacağı belirtildi.
Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ise Trump’ın son dönemde “Grönland’ı ABD’nin kontrolüne almak” yönündeki söylemlerine atıfla, Avrupa müttefikleriyle “birlik” mesajı vermeye hazırlandıklarını vurguladı. Başbakan Frederiksen’in, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile yapacağı görüşmelerde, Grönland’ın statüsünü korumak ve Danimarka’nın egemenliğine dair endişeleri gidermek üzere diplomatik temaslarda bulunacağı öğrenildi.
Frederiksen, düzenlediği basın toplantısında, “Avrupa’nın mevcut jeopolitik koşullarda bir arada hareket etmesi hayati önem taşıyor. Kıtadaki savaş ve değişen gerçeklikler, güvenlik kaygılarımızı pekiştirdi,” ifadelerini kullandı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, “Grönland konusunda müzakere etmiyoruz. Elbette üye ülkemiz Danimarka’yı ve özerk bölgesi Grönland’ı destekliyoruz.” dedi.
Grönland “Satılık Değil”
Danimarka ile ABD arasındaki gerilim, Trump’ın Grönland’ı satın alma isteğini sık sık yinelemesiyle tırmanıyor. Danimarka’ya bağlı özerk bir bölge olan Grönland, stratejik konumu ve zengin yer altı kaynaklarıyla dikkat çekiyor. ABD’nin Pituffik Uzay Üssü de Grönland’ın kuzeyinde faaliyet gösteriyor.
Trump, 23 Aralık 2024’te yaptığı bir sosyal medya paylaşımında, “Grönland’ın mutlaka ABD kontrolünde bulunması gerektiğini” savunmuş ve adayı “büyük bir gayrimenkul anlaşması” olarak nitelemişti. Grönland Başbakanı Mute Bourup Egede ise aynı gün yaptığı açıklamada, “Grönland, Grönland halkına aittir, satılık değiliz ve asla olmayacağız.” diyerek Trump’ın iddialarını kesin bir dille reddetmişti.
Grönlandlılara Yönelik Irkçılıkla Mücadele Planı
Savunma alanındaki hazırlıklar kadar dikkat çeken bir diğer gelişme ise Danimarka hükümetinin, ülkede yaşayan Grönland asıllı vatandaşlara yönelik ayrımcılık ve ırkçılıkla mücadele amacıyla 4,9 milyon dolarlık yeni bir eylem planı açıklaması oldu.
Danimarka merkezli “DR”in haberine göre, 3 yıl süreli ve genişletilmiş biçimde uygulanacak olan bu plan, “göz ardı edilen Grönlandlı ayrımcılığı” sorununa çözüm bulmaya odaklanacak. Eylem planının temel başlıkları şöyle sıralanıyor:
- Grönlandlıların pasaportlarında milliyetlerinin “Grönlandlı” olarak yazılması ve öz kimlik duygusunun pekiştirilmesi
- Eğitim kurumlarında ırkçılıkla mücadele ve diyalog faaliyetlerinin artırılması
- Grönlandlı öğrencilerin yatılı okul koşullarının iyileştirilmesi ve tercüme hizmetlerinin geliştirilmesi
Danimarka Göç ve Entegrasyon Bakanı Kaare Dybvad Bek, iki ülke arasındaki “özel ilişkiye” vurgu yaparak Grönlandlılara yönelik ırkçılığın “ayrı bir sorun” olduğunu kaydetti. Grönland’daki “Inuit Ataqatigiit” partisinden milletvekili Aaja Chemnitz de söz konusu eylem planını memnuniyetle karşıladığını ve “ırkçılıkla mücadelede önemli bir araç” olarak gördüklerini belirtti.
“Egemenlik ve Birlik” Mesajı
Danimarka hükümeti, Faroe Adaları ve Grönland yönetimleriyle iş birliği içinde hazırladığı savunma anlaşmalarıyla, “egemenlik ve gözetim kapasitelerini geliştirmeyi” amaçlıyor. Bu çerçevede özellikle Kuzey Atlantik’te artabilecek gerilimlere karşı erken uyarı ve savunma sistemlerinin güçlendirilmesi hedefleniyor. Savunma Bakanlığı, 2025’in ilk yarısında bu konudaki planların detaylandırılması için ikinci bir anlaşma sürecine girileceğini duyurdu.
Savunma Bakanı Poulsen, “Arktik ve Kuzey Atlantik’teki güvenlik zorlukları giderek ciddileşiyor; bu nedenle bölgede varlığımızı artırmak zorundayız,” ifadesini kullanırken, Grönland Dışişleri Bakanı Vivian Motzfeldt ise “Bölgede güvenliğin artırılmasından memnuniyet duyduklarını” dile getirdi. (Kaynak) (Kaynak) (Kaynak) (Kaynak)