11 OCAK 2021, PAZARTESİ
KASIM AYI ÖDEMELER DENGESİ
2020 yılı Ekim ayında cari işlemler açığı bir önceki aya göre 2,3 milyar dolar azalarak 0,2 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. 2020 yılının ilk 10 ayında toplam cari işlemler açığı 31,1 milyar dolar oldu. Cari işlemler dengesi, Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi tablosundan elde ediliyor. Cari işlemler dengesinin en önemli belirleyicileri dış ticaret dengesi ve hizmetler dengesidir. Hizmetler dengesinin en önemli kalemi turizm verilerini gösteren “Seyahat” kalemidir. Turizmden elde edilen net gelirin önceki aya göre 0,2 milyar dolar azaldığı Ekim ayında cari işlemler dengesinin 2,3 milyar dolar azalmasının ana sebebi dış ticaret açığının önceki aya göre 2,5 milyar dolar azalması oldu. Peki, Kasım ayı cari işlemler dengesine ilişkin ne söyleyebiliriz? Kasım ayında dış ticaret açığı Ekim ayına göre 2,6 milyar dolar artarken, pandeminin ikinci dalgasının etkisiyle Türkiye’ye giriş yaban turist sayısı önceki aya göre yarı yarıya azaldı. Dolayısıyla Kasım ayında dış ticaret açığı cari işlemler açığını önceki aya göre 2,6 milyar dolar artış yönünde etkide bulunacak. Seyahat kaleminde ise Kasım ayında 0,7 milyar dolarlık bir azalma ihtimalini de eklediğimizde Kasım ayında 3,3 milyar dolar büyüklüğünde cari işlemler açığı göreceğiz.
2020 YILI EKİM DÖNEMİ İŞGÜCÜ VERİLERİ
Ağustos-Eylül-Ekim aylarını kapsayan Eylül 2020 döneminde işsiz sayısı bir önceki döneme göre 178 bin kişi azalarak 4 milyon 16 bin kişi olmuş, işsizlik oranı 0,55 puan azalışla %12,66 seviyesine gerilemişti. Söz konusu dönemde hizmet sektörü istihdamı 236 bin kişi artışla 5 milyon 319 bin, sanayi sektörü istihdamı 57 bin kişi artışla 5 milyon 517 bin, inşaat sektörü istihdamı 17 bin kişi artışla 1 milyon 739 bin kişi olmuştu. Öte yandan iş aramayıp, çalışmaya hazır olanların sayısını dikkate alan “geniş tanımlı işsizlik oranı” ise Eylül 2020 döneminde 0,37 puan düşüşle %22,73 seviyesine geriledi. İmalat sektörü PMI verileri Ekim, Kasım ve Aralık aylarında imalat sektöründe istihdamın arttığı işaretini veriyor. Ayrıca, perakende satışlarda Ekim ayında kaydedilen artışın hizmet sektörü istihdamına katkı yaptığı ihtimali de göz ardı edilmemeli. Aşağıdaki grafik ithalat (talep) ve işsizlik oranı arasındaki ters ilişkiyi gösteriyor.
12 OCAK 2021, SALI
KASIM AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ
İnşaat Maliyet Endeksi Ekim ayında aylık %3 artışla 227,5 seviyesine yükselmişti. Döviz kurundaki değişimlerin inşaat maliyetlerini doğrudan etkilemesi Kasım ayında da endekste yükseliş göreceğimize işaret ediyor. Döviz kurunun Aralık ayında düşüşe geçmesi inşaat maliyet endeksinin de düşmesinde etkili olacak.
KASIM AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ
Dış ticaret endeksleri, ihracat ve ithalat miktarlarının ve değerlerinin belli bir zamana göre oransal değişimini göstermektedir. TÜİK, endeks hesaplamasında 2010 yılını 100 değeri ile başlatmaktadır. 2020 yılı Ekim ayına gelindiğinde sabit fiyatlarla ihracat miktar endeksi 190,9, ithalat miktar endeksi 143,4 değerlerini almıştır. Ticaret Bakanlığı ve TÜİK tarafından açıklanan ihracat ve ithalat verileri ile TÜİK’in hesapladığı dış ticaret miktar endeksleri birbirlerine paralel hareket etmektedir. Kasım ayında ihracatta önceki aya göre azalış, ithalatta ise artış görmüştük, benzer seyri ihracat ve ithalat miktar endekslerinde de göreceğiz. Aşağıdaki grafik ihracatın ithalata olan bağımlılığını ortaya koyarken, kurdaki yükselişle birlikte ithal tüketim malları ve yatırım harcamalarına olan talebin azaldığı dönemlerde ekonomik büyümenin destekleyicisinin ihracat hacmi olduğunu gösteriyor.
13 OCAK 2021, ÇARŞAMBA
KASIM AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSİ
Ekim ayında sanayi üretimi bir önceki aya göre %1,1, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,2 artış kaydetmişti. İhracat siparişleri ve yurt içi siparişlerdeki eğilim sanayi üretimini de etkilemektedir. Her ne kadar ihracat hacmi Kasım ayında gerilemiş olsa da aynı ay ithalat ve SAMEKS yeni sipariş endeksi artış kaydetti. Dolayısıyla, Kasım ayında yaşanan ihracattaki gerileme sanayi üretimi üzerinde aşağı yönlü bir baskı yaratacaktır ancak yurt içi kaynaklı talep artışının söz konusu baskıyı hafifleteceğini hatta yatırım harcamalarında iyileşme ihtimalini de ortaya koyduğunu tahmin ediyorum.
KASIM AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ
Perakende satış endeksi Ekim ayında bir önceki aya göre %4,2, bir önceki yılın aynı ayına göre %12 artış kaydetmişti. Sanayi üretimiyle paralel bir seyir izleyen perakende satış endeksi, Kasım ayında iç talepteki artışla birlikte artışını sürdürecek.
14 OCAK 2021, PERŞEMBE
ARALIK AYI TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM ÜFE)
Tarım-ÜFE, Kasım ayında yıllık %20,76, aylık %3,52 artış kaydetmişti. Aralık ayında Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) verilerine göre Gıda Ürünleri bir önceki aya göre %1,83 artış kaydetmişti. Gıda Ürünleri alt endeksinin Tarım-ÜFE ile paralel hareket ettiğini dikkate aldığımızda Tarım-ÜFE’nin Aralık ayında yükselişini sürdüreceğini, ancak döviz kurundaki gerilemenin gıda üretimi fiyatlarının daha yavaş yükselmesine sebep olması Tarım-ÜFE artışının önceki aya göre yavaşlayacağına işaret ediyor.
ARALIK AYI KONUT SATIŞLARI
Kasım ayında Türkiye genelinde konut satışları önceki aya göre %6 azalışla 112 bin 483 adet olarak gerçekleşti. Aralık ayında kredi faiz oranları artarken döviz kurundaki düşüşün konut satışlarına ne yönlü yansıyacağına bakacağız.
KASIM AYI ÖZEL SEKTÖRÜN UZUN VADELİ KREDİ BORCU
Ekim ayında özel sektörün uzun vadeli kredi borcu bir önceki aya göre hafif artışla 161,2 milyar dolar olmuştu. Söz konusu dönemde finansal şirketler uzun vadeli kredi borcunu 0,6 milyar dolar azaltırken finansal olmayan şirketler 0,8 milyar dolar artırdılar. Finansal olmayan şirketlerin uzun vadeli borcundaki artış 0,7 milyar dolar artış kaydeden tahvil borçlarından kaynaklandı. Aşağıdaki grafik 2018’den bu yana özel sektörün kademeli olarak uzun vadeli dış borcunu azalttığını gösteriyor.
TCMB VE BDDK, 7 OCAK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ
Aşağıda yer alan tabloda mevduat ve kredi faiz oranları haricinde 31 Aralık 2020 tarihli para ve banka verileri gösterilmektedir. Döviz mevduatları 2020 yılının son haftasında da artışını sürdürdü. Ortalama TL mevduat faizleri %17’ye yaklaşırken 3-aya kadar vadeli mevduat faiz oranları ortalamada %18 seviyesini geçti. TL cinsinden kredi faiz oranları ticarilerde ortalama %19,40, tüketici kredilerinde %21,95 seviyesinde bulunuyor. Döviz cinsinden ticari kredi faiz oranları ise yükselmeye devam ediyor. Merkez Bankası döviz rezervleri 2020 yılının son gününde bir önceki haftaya göre 1,6 milyar dolar azalışla 50 milyar dolara geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin hisse senedi ve tahvil stokları önceki haftaya göre 2,2 milyar dolar artışla 37,7 milyar dolar seviyesine yükseldi ki tarihi zirvesi 152,3 milyar dolar ile Mayıs 2013 tarihine ait.
15 OCAK 2021, CUMA
ARALIK AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE DENGESİ
2020 yılı Kasım ayında bütçe 13,4 milyar TL fazla vermiş böylece yılın ilk 11 ayında toplamda 132,1 milyar TL açık vermiştir. Merkezi yönetim bütçe dengesine yakın sonuç veren Hazine nakit bütçesi dengesi Aralık ayında 46,7 milyar TL açık verdi. Söz konusu bütçe açığı 2020 yılının tümünde bütçe açığının 170 milyar TL’yi geçmesine sebep olacak. 2019 yılı genelinde toplam bütçe açığı 123,7 milyar TL olmuştu.
OCAK AYI TCMB BEKLENTİ ANKETİ SONUÇLARI
Aralık ayı anketinde 2020 ve 2021 yılı GSYH büyüme beklentileri sırasıyla %0,5 ve %3,8 seviyesindeydi.
KASIM AYI KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU
Ekim ayında Türkiye’nin kısa vadeli (1 yıldan kısa vadeli) dış borç stoku önceki aya göre 1,1 milyar dolar azalışla 132,8 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Merkez Bankasının kısa vadeli dış borç stoku 21,1 milyar dolar, bankaların 55,6 milyar dolar, diğer sektörlerin 56,0 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Ekim ayındaki toplam kısa vadeli borçtaki düşüşün ana sebebi bankaların kısa vadeli dış borçlarını Ekim ayında önceki aya göre 1,4 milyar dolar azaltmalarıydı. Türkiye’nin kalan vadeye göre Kasım 2020 – Ekim 2021 döneminde ödemesi gereken toplam dış borç stoku 181,0 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.
Dr. Fulya Gürbüz