2025 yılına girerken, küresel çapta siyaset ve piyasaların dinamikleri bir dizi önemli meseleyle şekilleniyor. Jeopolitik gerilimler, ekonomik belirsizlikler ve teknolojik dönüşümler hem hükümetlerin politikalarını hem de yatırımcıların stratejilerini doğrudan etkiliyor.
- Küresel Siyaset: Belirsizlik ve Yeni Dengeler
• ABD’de Seçimlerin Yansıması: Donald Trump’ın ikinci dönemi, ABD iç ve dış politikasında daha agresif bir duruşu işaret ediyor. Çin ve Rusya ile olan ilişkilerde artan gerilim, özellikle Asya-Pasifik bölgesinde etkisini gösterecek.
• Avrupa’da Enerji ve Göç: Avrupa Birliği, Rusya-Ukrayna savaşının yansımalarıyla mücadele ederken, enerji krizi ve artan göç dalgaları 2025’e damgasını vuruyor. Avrupa’nın politik istikrarı, bu iki faktörün yönetimiyle doğrudan bağlantılı olacak.
• Türkiye’nin Jeopolitik Rolü: Türkiye, hem Suriye’deki askeri operasyonları hem de ekonomik reform çabalarıyla dikkat çekiyor. Ancak hem bölgesel etkisini artırmaya yönelik hamleler hem de iç siyasetteki dengeler, piyasa oyuncuları için risk ve fırsatlar yaratıyor. - Küresel Ekonomik Beklentiler
• Merkez Bankalarının Rolü: ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB), sıkı para politikalarının etkilerini değerlendirerek faiz artırımları veya gevşeme adımları konusunda net bir yön belirlemek zorunda kalacak. Enflasyonist baskılar azalsa da büyüme dinamiklerindeki zayıflık devam ediyor.
• Yükselen Piyasalar: Gelişmekte olan ülkeler, 2024’teki düşük performansın ardından sermaye akışını çekmekte zorlanıyor. Çin’in toparlanma çabaları, bu grubun lideri olarak dikkatle izlenirken, Türkiye gibi ülkeler için makro reformların etkisi belirleyici olacak.
• Yapay Zeka ve Teknoloji Yatırımları: Teknolojik dönüşümün lokomotifi olan yapay zeka, 2025’te de piyasaların en sıcak gündem maddesi. Mega teknoloji hisseleri, diğer sektörlere kıyasla büyük bir üstünlük sağlamaya devam ediyor. - Türkiye Piyasaları ve Ekonomik Gündem
• Faiz ve Döviz Politikaları: Türkiye, yeni bir ekonomik model çerçevesinde enflasyonu kontrol altına almayı hedefliyor. Ancak artan bütçe açığı ve yüksek borçlanma maliyetleri bu süreçte zorluk yaratabilir.
• Temettü Vergisi Etkisi: Borsa İstanbul’da temettü gelirlerine uygulanan stopaj oranının %15’e yükseltilmesi, özellikle uzun vadeli yatırımcıların stratejilerini yeniden değerlendirmesine neden oldu.
• Enerji ve Savunma Sektörü: Türkiye’nin enerji yatırımları ve savunma sanayisindeki gelişmeleri, 2025’te büyüme açısından önemli fırsatlar yaratabilir. - Jeopolitik Riskler ve Yatırımcı Stratejileri
• Suriye ve Orta Doğu Gerilimleri: Suriye’deki çatışmaların seyri ve bölgesel aktörlerin rolleri, enerji fiyatları ve jeopolitik risk primi üzerinde etkili olmaya devam edecek.
• ABD-Çin Rekabeti: Ticaret savaşları ve teknoloji alanındaki rekabet, piyasalarda dalgalanmalara yol açabilir. Özellikle yarı iletken sektörü ve yapay zeka yatırımları bu gerilimden doğrudan etkilenecek.
Sonuç: 2025’in Şifreleri
2025 yılı, siyaset ve piyasalar açısından belirsizliklerin ve fırsatların iç içe geçtiği bir dönemi işaret ediyor. Yatırımcıların odak noktası, makroekonomik istikrar, teknoloji liderliği ve jeopolitik gelişmeler olacak. Siyaset ise, ekonomik politikalar ve bölgesel stratejilerle şekillenirken, küresel liderlik mücadelesinin etkileri piyasalarda belirgin bir şekilde hissedilecek.
Suriye’de Değişen Dengeler: Sınırlar ve Güç Mücadelesi Yeniden Şekilleniyor
Bashar al-Assad’ın uzun süredir devam eden rejiminin devrilmesi, Suriye’nin yalnızca liderliğini değil, sınırlarını da yeniden şekillendiriyor. İsrail ve Türkiye, yeni güç dengelerinin oluşturulmasında hızla etkilerini göstermeye başladı.
İsrail’in Doğuya İlerleyişi
İslamcı gruplar tarafından yönetilen muhaliflerin iki hafta önce Assad’ı devirmesinin ardından İsrail ordusu, 50 yıl önceki ateşkesle belirlenen tampon bölgeye doğuya doğru ilerledi. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, bölgede Hamas ve Hizbullah gibi İran destekli gruplarla mücadele ederken, Suriye’deki boşluğun yeni bir tehdit yaratmasından endişeli. Netanyahu’nun ofisi, bu askeri hareketin geçici olduğunu ve yeni Suriye yönetiminin 1974 anlaşmasına bağlılığını açıklaması halinde sona ereceğini belirtti.
Türkiye’nin Kuzey Suriye’deki Planları
Türkiye de benzer bir hızla Suriye’nin kuzeyinde etkisini artırmaya çalışıyor. ABD başkanı seçilen Donald Trump, Türkiye’yi Assad sonrası Suriye’nin siyasi yapısının belirlenmesinde kilit bir aktör olarak görüyor. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önceliklerinden biri, Türkiye’nin içindeki PKK ile bağlantılı Kürt grupları geri püskürtmek.
Ankara tarafından finanse edilen ve desteklenen Suriye Milli Ordusu (SNA), Kasım sonundan bu yana ABD’nin Kürt müttefiki olan Suriye Demokratik Güçleri’nden (SDF) iki kuzeybatı kasabasını ele geçirdi. Türk yetkililer, SNA’nın şimdi daha fazla bölgeyi ele geçirmek için harekete geçeceğini belirtiyor.
Erdoğan’ın Nihai Hedefi: Tampon Bölge
Erdoğan’ın uzun vadeli hedefi, 900 kilometrelik Türkiye-Suriye sınırı boyunca bir tampon bölge oluşturmak. Ancak bu hedefin tamamının gerçekleştirilmesi zor görünüyor. Türkiye, HTS’nin Kürt güçlerinin zayıflatılmasını desteklediğini söylese de, HTS bu konuda kamuoyuna bir açıklama yapmadı.
Bölgedeki bu hızlı değişimler, Suriye’nin geleceği ve bölgesel dengeler üzerinde uzun vadeli etkiler yaratacak gibi görünüyor.
Gelişmekte Olan Ülkeler Zor Dönemde: Yatırımcılar Umutlarını Kaybediyor
Son bir yılda, hatta son on yılda, gelişmekte olan ülkelere odaklanan yatırımcılar için sevindirici gelişmeler sınırlı kaldı. 2024’te Donald Trump’ın ticaret savaşları ve tarifelerinin yarattığı belirsizlikler, birçok yatırımcının bu piyasalardan tamamen çekilmeyi düşünmesine yol açtı.
Hisse senetlerinden dövizlere, tahvillerden diğer varlıklara kadar gelişmekte olan ülkeler, bir kez daha beklentileri karşılayamadı. Londra merkezli hedge fonu Broad Reach Investment Management gibi bazı yatırımcılar, bu piyasalarda fırsatı ters yönde pozisyon alarak buluyor. UBS Private Wealth Management’ın BV Grubu’ndan finansal danışman Sarah Ponczek, “Yatırımcıların gelişmekte olan ülkelerden umudunu kesmesi şaşırtıcı değil” dedi. “Küresel çeşitlendirme faydalarından bahsedebilirsiniz, ancak artık herkesin konuştuğu tek şey yapay zeka, S&P 500 ve büyüklüğüyle öne çıkan yedi mega teknoloji hissesi.”
ABD ile Karşılaştırma: Gelişmekte Olan Ülkelerin Performans Kayıpları
Bu yıl Pakistan, Kenya ve Sri Lanka gibi birkaç öncü piyasa toparlanma sinyalleri verse de, hiçbir büyük gelişmekte olan piyasa 2024’te ABD hisse senedi piyasasının performansını geçemedi. MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar Endeksi, yılın son işlem gününe kadar yalnızca %5 civarında bir getiri sağladı ve böylece S&P 500’ün 12 yılın 11’inde gerisinde kaldı. Aynı dönemde, ABD hisse senetleri yatırımcılara toplamda %430 oranında getiri sağladı; bu rakam, gelişmekte olan piyasa hisselerinin getirisinin neredeyse 10 katı.
Gelecek: Beklentiler Karamsar
Artık yatırımcıların dikkatini gelişmekte olan ülkelerden çekip daha güvenli ve popüler varlıklara kaydırdığı bir döneme giriyoruz. Küresel çeşitlendirmenin uzun vadeli faydalarına rağmen, yatırımcılar için kısa vadeli hayal kırıklıkları bu piyasalara yönelik güveni aşındırmaya devam ediyor.
MSCI Gelişmekte Olan Ülkeler Fonu Grafiği Kaynak: Black Swan Finans Web Sitesi
ABD’de Bütçe Tartışmaları: Musk ve Çin İlişkileri Gündemde
ABD Temsilciler Meclisi’nden Demokrat vekiller Jim McGovern ve Rosa DeLauro, Kongre’deki Cumhuriyetçi meslektaşlarını Elon Musk’ın taleplerine boyun eğmekle suçladı. İddialara göre, bu durum ABD’nin Çin’deki yatırımlarını düzenleyecek iki partili bir hükümet bütçesi tasarısının başarısız olmasına yol açtı.
Kongre, hafta sonu hükümetin kapanmasını önlemek için ayrı bir geçici bütçe tasarısını onayladı. Ancak McGovern, daha fazlasının başarılabileceğini savundu. X platformunda yaptığı paylaşımlarda, tasarıdaki bir hükmün “ABD’de yapay zeka ve kuantum teknolojilerini, hatta işleri tutmayı kolaylaştıracağını” belirtti. “Ama Elon’ın bir sorunu vardı,” diye ekledi.
Musk ve Çin Bağlantıları
Tesla CEO’su Elon Musk, Çin’de bir yerel ortak girişime bağlı olmadan fabrika kuran tek yabancı otomobil üreticisi konumunda. Şirket, bu yıl Şanghay’daki otomobil fabrikasının yakınında bir pil fabrikası daha açtı ve Çin’de otonom sürüş teknolojisini geliştirmeyi hedefliyor.
McGovern, Musk’ın Çin hükümetiyle yakın ilişkiler kurarak bu projelerini sürdürmek istediğini belirtti. Ayrıca, Musk’ın Çin’de bir yapay zeka veri merkezi kurmayı planladığını ve bunun ABD güvenliğini tehlikeye atabileceğini ifade etti.
SpaceX’in de Çin ve Rus liderlerinin talebi doğrultusunda Tayvan üzerindeki Starlink uydu internet hizmetini kısıtladığı bildirildi. Tayvan’ın statüsü, ABD-Çin ilişkilerindeki en büyük gerilim noktalarından biri olmaya devam ediyor.
“Başkan Musk” Eleştirisi
Meclis Tahsisat Komitesi’nin kıdemli Demokrat ismi DeLauro, Musk’ın Çin Komünist Partisi liderleriyle yakınlaşmasını “endişe verici” olarak nitelendirdi. Cuma günü Kongre’ye yazdığı bir mektupta Musk’a “Başkan Musk” diye atıfta bulunarak, onun Çin projeleri için hükümetin onayına bağımlı olduğuna dikkat çekti.
Musk ise DeLauro’nun açıklamalarına X üzerinden “korkunç bir yaratık” diyerek karşılık verdi.
Trump ve Musk Ortaklığı
Musk, 2024 seçim kampanyası döneminde Trump’ın adaylığına ve Cumhuriyetçi partinin diğer faaliyetlerine 277 milyon dolar katkı sağladı. Federal Seçim Komisyonu kayıtlarına göre, Musk, seçim sonrası dönemde Trump’ın en yakın danışmanlarından biri haline geldi ve yabancı liderlerle yapılan toplantılarda sıklıkla yanında yer aldı.
Trump, Musk’ı henüz resmi olarak oluşturulmamış bir grubun eş lideri olarak atadı. Bu grubun amacı, ABD hükümetinde düzenlemeleri, personel sayısını ve bütçeleri azaltmanın yollarını bulmak olacak.
Bu gelişmeler, Musk’ın hem iş dünyasındaki hem de siyaset sahnesindeki etkisini artırdığı bir döneme işaret ediyor. Ancak bu etki, ABD’nin Çin ve küresel teknoloji stratejisi üzerindeki tartışmaları da derinleştiriyor.
The Hill’in Haberine Göre: Trump, Musk’a Yönelik “Başkan Musk” İddialarını Reddetti
Başkan seçilen Donald Trump, teknoloji milyarderi Elon Musk’a Demokratlar tarafından takılan “Başkan Musk” unvanını reddetti. Arizona’nın Phoenix kentinde düzenlenen Turning Point’in “America Fest” etkinliğinde konuşan Trump, “Hayır, o başkan olmayacak, bunu size söyleyebilirim” dedi. “Ve güvenliyim, neden mi? Çünkü bu ülkede doğmadı.”
Son dönemde Demokrat liderler, Musk’ın ara dönem harcama tasarısına yönelik sert kampanyasının ardından GOP’un (Cumhuriyetçi Parti) “gerçek lideri” olduğu yönünde imalarda bulunuyor.
Musk’ın Harcama Tasarısına Tepkisi
Geçtiğimiz hafta Musk, kendi sahip olduğu sosyal medya platformu X üzerinden harcama tasarısını sert bir şekilde eleştirdi. Bu eleştiriler, Trump’ın tasarıya yönelik muhalefetini de pekiştirdi. Trump’ın yakın müttefiki Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson (R-La.) tarafından müzakere edilen tasarı, Cumhuriyetçi tabanda tartışmalara yol açtı. Musk, Çarşamba günü yaptığı bir paylaşımda, “Bu fahiş harcama tasarısına oy veren her Temsilciler Meclisi veya Senato üyesi, iki yıl içinde görevden alınmayı hak ediyor!” dedi.
Trump: “Musk, Pennsylvania’da Bize Yardımcı Oldu”
“America Fest” etkinliğinde Trump, Musk’ın seçim kampanyası sırasında Pennsylvania’da uzun bir süre kalarak Cumhuriyetçilere önemli bir destek verdiğini ifade etti. “Orada bir ay boyunca kaldı ve o eyaleti kazanmamızda yardımcı oldu, hem de büyük bir farkla” diyen Trump, Musk’ın katkılarını övdü.
Musk ve Ramaswamy ile “DOGE” Paneli
Geçtiğimiz ay Trump, Elon Musk ve girişimci Vivek Ramaswamy’nin “Hükümet Verimliliği Departmanı” (Department of Government Efficiency, DOGE) adlı panelin başında yer alacağını açıklamıştı. DOGE’un amacı, “gereksiz düzenlemeleri azaltmak, israf niteliğindeki harcamaları kesmek” ve “federal kurumları yeniden yapılandırmak” olacak.
Trump, DOGE panelinin Beyaz Saray Bütçe ve Yönetim Ofisi ile birlikte çalışacağını ve hükümet dışından rehberlik sağlayacağını belirtti. Panelin potansiyel olarak dönemin “Manhattan Projesi” olabileceğini ifade eden Trump, Cumhuriyetçi politikacıların uzun zamandır bu hedeflerin peşinde olduğunu vurguladı.
Tesla Hisse Senedi Grafiği Kaynak: Black Swan Finans Web Sitesi