Yüzeysellik en önemli problemlerden. Reel kur olayı ile ilgili olan herkesin bildiği McDonald’s Endeksi, döviz kurlarını değerlendirmek için kullanılan oldukça populer bir araçtır. Ancak, bu endeksi bir ekonomik analiz yöntemi olarak ele alırken dikkatli olmak gerekir.
Öncelikle, McDonald’s Endeksi, satın alma gücü paritesini (PPP) yalnızca bir ürün – Big Mac – üzerinden ölçmeye çalışır. Ancak, tek bir ürünün fiyatını temel almak, bir ülkenin genel ekonomik yapısını doğru bir şekilde yansıtmaktan uzaktır. Nitekim Rogoff 1996 yılında yazdığı “The Purchasing Power Parity Puzzle” adlı makalesinde satın alma gücü paritesinin ülkelerin geniş bir mal ve hizmet sepetindeki fiyat farklılıklarını içerdiğini ve bu nedenle bir hamburgerle sınırlı bir analiz yetersiz kaldığını anlatır
Keza Big Mac fiyatları, yerel işçilik, kira ve malzeme maliyetleri gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak belirlenir. Örneğin, Son zmanlarda ülkemizde olduğu gibi ülkelerde Big Mac tariflerinde yerel et fiyatlarından dolayı ciddi farklılıklar olabilir. Bu durum, endeksin ülkeler arasındaki fiyat seviyelerini kıyaslarken yerel farklılıkları göz ardı etmesine yol açar. Mesela hali hazırda Mc Donalds’ın en büyük girdisi olan et fiyatında Turkiye 11. sırada. (https://lnkd.in/dc7zxQzV) Ve daha önemlisi yem, ilaç, enerji maliyetleri önemli ölçüde dövize bağlı olduğundan salt devaluasyonla et fiyatlarını ucuzlatmak mümkün olmayacaktır. Ayrııca halihazırda Mc Donald’s fiyatında Türkiye 57. sırada ( https://lnkd.in/d8SW6_BA)
En önemlisi döviz kurları yalnızca fiyat düzeyleriyle açıklanamaz. Faiz oranları, sermaye akışları, ticaret dengesi ve piyasa beklentileri gibi çok sayıda faktör döviz piyasalarını etkiler. McDonald’s Endeksi, bu karmaşık faktörleri dikkate almadığı için bir para biriminin aşırı değerli ya da düşük değerli olduğuna dair eksik bir çerçeve sunar.
Mesela dış ticaret tablosunda ihracatın ithalatı karşılama oranına bakıldığında kurlar hakkında Mc Donald’s endeksinden farklı bir tablo ortaya koyduğu rahatlıkla gözlenebilir. Son 12 yıllık veriler için bağlantı (https://lnkd.in/dpg9BkBd)
Bu nedenle McDonald’s Endeksi gibi basitleştirilmiş göstergeler yorumlanırken büyük çıkarımlar yapmadan verileri çapraz kontrole alıp değerlendirmeleri öyle yapmakta büyük fayda var
Not : Bu kur değerlidir veya değildir yazısı değildir. Bu analitik bakış açısı üzerine bir yazıdır
Big Mac yazan : Tankut Taner Çelik