Bu hafta piyasaların gözü FED’e ve ABD’den gelecek verilere çevrilmişti. Haftayı, beklentilerin üzerinde gelen açık iş pozisyonları verisiyle açtık. Bu veri, ekonominin beklenenden daha fazla iş imkanı yarattığı, dolayısıyla ekonominin hala sıcak olduğu şeklinde yorumlanabilir. Ekonomi için iyi, piyasalar için kötü haber.
Çarşamba gününün ana yemeği FED toplantısıydı. Gün içinde gelen ADP (Ulusal İstihdam Raporu) tarım dışı istihdam verisi piyasaların moralini yerine getirdi. Beklentilerin altında gelen istihdam verisi, piyasalara enflasyonist baskının azalabileceğine dair fikir verdi. Aynı günün akşamında FED sürpriz yapmayarak faizi 5.25-5.5% seviyesinde sabit tutarken, başkan Powell’ın açıklamaları ise aralık toplantısına göre daha şahindi. Toplantıdan net bir ‘mart ayında faiz indirmeyeceğiz’ mesajı aldık ve ABD borsaları günü 1.5-2% değer kayıpları ile kapattı.
Perşembe gününü ise beklentilerin üzerinde gelen işsizlik başvuruları ile açtık. Bir ekonomide işsizlik artıyorsa toplam harcamanın düşebileceği ve buna bağlı olarak enflasyonun gerileyebileceği düşünülür. Dolayısıyla bu veriler FED’in nihai 2% enflasyon hedefi için olumlu okunabilir. Fakat ardından PMI (ISM) verisi beklentilerin üzerinde gelerek kafaları karıştırdı. Üretimin gücünü gösteren bu veride referans değer 50’dir. 50’nin üzerindeki veriler üretimin güçlü olduğunu gösterir. Aralık ayındaki değer 47.1 iken ocak ayı verisi 49.1 gelerek hem beklentiyi (47.2) hem de bir önceki ayı geride bıraktı.
Haftanın en büyük sürprizi ise cuma günü Bureu of Labor Statistics (İş Gücü İstatistikleri Bürosu) tarafından açıklanan tarım dışı istihdam verisiyle geldi. Beklentinin tam iki katı gelen tarım dışı istihdam, hem beklentinin çok üzerinde gelmesi hem de ADP’nin açıkladığının tam zıttı yönde olması sebebiyle şaşkınlık yarattı. Saatlik kazançların da benzer şekilde bir önceki veriden ve beklentiden yüksek gelmesi enflasyonun kalıcı olabileceğini akıllara getirdi. İşsizlik oranının da beklentinin altında gelmesiyle ekonominin hala canlı olduğu teyidini almış olduk. Piyasalar ise gelen bu verileri enflasyon üzerinde tehdit olarak algılamamış olacaklar ki haftayı yükselişle kapattılar.
İki tarım dışı istihdam verisi arasındaki temel farklar neler?
ADP ve İş Gücü İstatistikleri Bürosu arasında bazı metodolojik farklar olmakla birlikte en temel farklar şu şekilde;
- ADP, kamu çalışanlarını analize dahil etmiyor, dolayısıyla kapsamı daha dar
- ADP’de sadece bordrolu çalışanlara bakıldığı için kendi işinde çalışanlar gibi bordrosuzlar kapsam dışında kalıyor
Çift Yönlü Veriler Kafa Karıştırdı
Sosyal medya üzerinden de belirttiğim gibi, bu hafta gelen her veri bir öncekini yanlışlar nitelikteydi ve piyasalar da buna paralel inişli çıkışlı bir haftayı geride bıraktı. Her ne kadar FED’in şahin tutumu ile faiz indirimi beklentileri mayıs ayına ötelense de ABD borsaları haftayı artıda kapatmayı başardı.
- NASDAQ +1.27%
- S&P500 +1.38%
- DOW JONES +1.43%
Peki verilere ne kadar güvenebiliriz?
Aşağıdaki tablo, Bureu of Labor Statistics’in 2023’te açıkladığı tarım dışı istihdam verilerini ve sonraki revizyonları gösteriyor. Kurum, her ay veriyi açıkladıktan 1 ay sonra ilk revizyonu, 2 ay sonra da ikinci revizyonu yaparak nihai veriyi kayda geçiriyor. Revizyonların sebebi ise, işverenlerden toplanan bilgilerin ilk aşamada eksik/hatalı olabilmesi ve zaman içinde bunların giderilmesi.
Tabloda görüldüğü üzere, son revizyonda açıklanan nihai veri (3rd kolonu) ile ilk veri (1st) arasında ciddi farklar olabiliyor. Geçen sene boyunca, ilk açıklanan verinin nihai veriden düşük olduğu tek bir ay olması dikkat çekici. Yani 2023 özelinde veriler önce yüksek açıklanmış, daha sonra revizyonlarla düşürülmüş. Piyasalar bunu değerlendiriyor olabilir mi? Buna kesin cevap vermek mümkün değil ama verilerin güvenilirliği (ya da tutarlılığı) ABD’de de fazlaca tartışılan bir konu.
Sırada Enflasyon Verisi Var
Deflasyonist verilerle başlayıp enflasyonist verilerle biten bir haftayı geride bıraktık. FED’in faiz politikasındaki en belirleyici faktörlerden biri şüphesiz enflasyon verisi. Piyasaların bir sonraki odağı da 13 Şubat ve 16 Şubat tarihlerinde açıklanacak olan TÜFE ve ÜFE verilerinde olacak. Bakalım FED hem enflasyonu düşürüp hem de sert bir durgunluktan kaçınabilecek mi.
Yazıda kullanılan kaynaklar;