- Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı 2,5 yıl aradan sonra yeniden devreye girdi; ilk aşamada günlük 200 bin varil Ceyhan’a taşınacak.
- Türkiye açısından enerji arz güvenliği güçlenirken, küresel piyasalarda arz çeşitliliğine sınırlı katkı sunacak.
- Irak, Hürmüz Boğazı’na bağımlılığı azaltarak tedarik rotalarını çeşitlendirmek istiyor; Ankara–Bağdat hattındaki temaslar hızlanıyor.
2,5 Yıl Sonra Yeniden Akış
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın duyurduğu üzere, 6 Şubat 2023 depremleri sonrası devre dışı kalan Irak–Türkiye Ham Petrol Boru Hattı (ITP), 27 Eylül itibarıyla yeniden faaliyete geçti. Günlük 1,5 milyon varillik kapasiteye sahip hattın ilk etapta yaklaşık 200 bin varil petrolü Ceyhan Limanı’na taşıması planlanıyor. Irak Petrol Bakanlığı ve IKBY’nin anlaşması kapsamında petrol, SOMO üzerinden uluslararası pazarlara sunulacak.
Türkiye İçin Stratejik Önemi
Hattın devreye alınması, Türkiye’nin enerji arz güvenliğini güçlendirirken, transit ülke konumunu pekiştiriyor. Ancak uzmanlara göre, asıl kritik unsur Sakarya Gaz Sahası’ndan sağlanacak üretim. Bu saha, Türkiye’nin ithal gaz bağımlılığını azaltarak cari açık ve fiyat istikrarı üzerinde doğrudan etki yaratabilir. Dolayısıyla petrol hattı, Türkiye açısından önemli bir ek kaynak olsa da, uzun vadede enerji denkleminde yerli gaz üretimi daha belirleyici olacak.
Küresel ve Bölgesel Piyasalar
Atlantik Konseyi’nden John Roberts, hattın tam kapasiteye çıkması halinde dünya üretiminin yaklaşık %1’ine denk geleceğini, bunun da küresel arz açısından yardımcı olacağını ancak fiyatlar üzerinde dramatik bir etkisi olmayacağını vurguladı. Avrupa’da ise hâlihazırda petrol arzında sıkıntı yaşanmadığından, etkiler daha çok sembolik düzeyde kalacak.
Öte yandan Oslo Üniversitesi’nden Francesco Sassi, hattın Irak açısından stratejik önemine dikkat çekiyor: Bağdat, Hürmüz Boğazı’na olan bağımlılığını azaltmayı ve IKBY ile enerji yönetiminde yeni bir sayfa açmayı hedefliyor. Bu çerçevede Türkiye ile ilişkilerin enerji ekseninde yeniden ivme kazanması bekleniyor.
Sonuç: Stratejik Kart Yeniden Oynanıyor
ITP’nin açılması, küresel fiyatlar üzerinde sınırlı etkiye sahip olsa da Türkiye’nin enerji güvenliği ve Irak’ın tedarik rotalarını çeşitlendirme stratejisi açısından kritik bir adım. Önümüzdeki dönemde hattın kapasite kullanım oranı, bölgesel enerji diplomasisinin seyrini belirleyecek.